AFAS is met zijn Experience Center het succesverhaal van een softwarebedrijf dat binnen enkele decennia uitgroeide tot een onderneming met ruim vijfhonderd medewerkers. Het sponsort theaters en doet wereldwijd ontwikkelingswerk. De oprichters Piet Mars en Ton van der Veldt – inmiddels opgevolgd door hun zonen Arnold en Bas – dachten nog actief mee over het nieuwe hoofdkantoor. Daarin gaven zij hun visie op het nieuwe werken vorm, puttend uit hun rijke ervaring. In 2011 kocht het bedrijf in Leusden het uitgestrekte terrein van de voormalige Bankgirocentrale tegenover het oude hoofdkantoor. Na jaren brainstormen verrees er een dynamisch, Calatrava-achtig complex met veel glas en staal van 248 meter lang. Het omvat kantoren, opleidingscentra, sportfaciliteiten, een evenementenatrium, een restaurant, tuinen, fonteinen en een theater met 850 stoelen. Alles state-of-the-art.
Lieke Genten van Claessens Erdmann was één van de interieurarchitecten die aan het project werkten. “Wij leerden AFAS kennen via Dura Vermeer met wie we een theater in Emmen bouwden. AFAS benaderde ons om ‘enkele pantry’s’ te ontwerpen, maar vond onze visie op de opdracht zo interessant dat we uiteindelijk het hele interieur mochten doen. Het was 2018 en veel lag al vast – we sprongen als het ware op een rijdende trein. We schreven eerst een visiedocument waarin we de vele verschillende functies binnen het complex een eigen label gaven zoals ontmoeten, werken, ontspannen en verbinden.”
Familiestamboom
Genten omschrijft AFAS als een eigenzinnig familiebedrijf. Met kernwaarden als familie, vertrouwen en doen. “AFAS beschouwt zijn medewerkers, klanten en cursisten als familieleden en behandelt hen ook zo. Werken is méér dan alleen productie draaien. Ontspanning en verbinding zijn minstens zo belangrijk, zeker voor de jongere generaties. Het nieuwe hoofdkantoor bestaat daarom slechts voor 20 procent uit werkplekken, de rest is voor sport, ontspanning, ontmoeting en inspiratie. Een soort clubhuis voor het nieuwe werken. Wij vertaalden de AFAS-kernwaarden in het interieur. Zo is de hoofdentree geen afstandelijke receptiebalie, maar vormgegeven als een uitnodigend café. Een gastvrouw ontvangt er bezoekers met een drankje. Voor deze ruimte ontwierpen wij een omarmende ‘tree of life’, verwijzend naar een familiestamboom, waaronder bezoekers iets kunnen drinken.”
Steunpilaren AFAS Experience Center
De architect van het AFAS Experience Center was Steef van der Veldt, de oudere broer van medeoprichter Ton. Hij was al met pensioen, maar zwichtte voor deze droomopdracht. Vanaf het begin wilde hij het enorme terrein markeren met een reusachtige bol, waarin het AFAS-theater zou komen. Die bolvorm keerde tijdens het ontwerpproces steeds terug en leidde tot de overwegend ronde architectuur. Ronde vormen zouden volgens hem veel meer beleving opleveren. Toen zijn ontwerp klaar was, droeg Van der Veldt het over aan JUST Architects die het technisch verder uitwerkten.
Het Experience Center bestaat uit twee kantoortorens die via een atrium toegang geven tot een restaurant met daarachter een theater. Grijswitte banden in de gevel en een constructie van witte buizen binden de diverse onderdelen samen. De hoektorens van het kantoorgebouw verbeelden de oprichters Piet Mars en Ton van der Veldt: als steunpilaren markeren zij de hoofdingang. Er zijn 500 werkplekken, diverse vergaderruimtes, directiekamers en boardrooms, en er is zelfs een gebedsruimte. Genten: “De kantoren op de vier verdiepingen zijn opgezet als open landschappen. Om een menselijke schaal te bereiken gebruikten wij zachte materialen, warme kleuren en vloeiende lijnen. De twee ‘steunpilaren’ gaven we extra accent door ze met hout te bekleden. Iedere afdeling heeft zijn eigen ‘huiskamer’ met speeltafels om te ontspannen. Door subtiele variaties in kleurgebruik, type speeltafels en de meubels gaven we iedere verdieping een andere sfeer.”
Sterrenhemel
Voor maximaal daglicht en uitzicht staan de bureaus zoveel mogelijk bij de ramen. Ze kunnen zowel zittend als staand worden gebruikt. De vilten lamellenplafonds binden de verschillende ruimtes samen, net als de vloerbedekking die overal ‘doorloopt’. De ronde architectuur maakte het plaatsen van de lamellen lastig, maar door ze haaks op de gevels te monteren, accentueren de waaiervormige plafonds de architectuur. De in de lamellen opgenomen minuscule ledlampjes vormen een soort sterrenhemel die krachtig genoeg blijkt als algemene verlichting.
Op de eerste verdieping liggen verder de bibliotheek, het ‘Quality Lab’ – waar nieuwe software proefondervindelijk wordt verbeterd – en het futuristisch ogende ‘Cyber Operation Center’. De bibliotheek is de enige ruimte met papier in het verder papierloze gebouw. Verspreid over alle verdiepingen zorgen de foto’s van Jan Banning voor relativering. Ze zijn afkomstig uit zijn collectie Bureaucratics die AFAS heeft aangekocht. Banning fotografeerde wereldwijd kantoren barstensvol papier, waar de AFAS-software een uitkomst zou zijn.
Bewegende dansvloer
Via de eerste verdieping bereiken de klanten van AFAS twee ovaalvormige opleidings- en demonstratievleugels waar zij leren omgaan met de software. Zij wijken iets naar buiten en zweven op kolommen. Zo laten zij ruimte aan het tussenliggende evenementenatrium, waar presentaties en beurzen plaatsvinden. Dit glazen atrium heeft een stijlvolle, lange bar en twee enorme panorama-schermen. Het glazen dak kan worden verduisterd met metershoge, op maat gemaakte theatergordijnen. Iedere vrijdag is er happy hour, maar de ruimte is ook te huur voor externen. Een hightech dansvloer wekt tijdens het dansen energie op en projecteert die op de beeldschermen.
Het atrium geeft toegang tot het luxueuze restaurant met plaats voor ruim 600 mensen. Niet alleen de medewerkers, ook de theaterbezoekers van buiten kunnen hier eten. Het enorme restaurant is tot in het kleinste details georganiseerd, maar oogt informeel alsof je aan een levendig stadsplein eet. Midden in de ruimte staat een vleugel op een podium die huispianist Jan Vayne regelmatig komt bespelen. Een reusachtige, uitwaaierende stalen boom versterkt het plein-gevoel en symboliseert opnieuw een familiestamboom. Genten: “Het opengewerkte staal veroorzaakt, samen met de ingebouwde ledlampjes, een reflectie van zonlicht dat door bladeren wordt gefilterd.”
Stukdenken
AFAS spaarde kosten noch moeite om het complex toekomstbestendig te maken. De ronde architectuur zorgde daarbij voor een uitdaging. Zo moest er voor iedere trap van het theatrale hoofdtrappenhuis een betonbekisting op maat worden gemaakt, maar het resultaat is magistraal. Door het hele pand ligt glasvezel voor snel internet. Dat daarvoor speciale routers moesten worden ontwikkeld, nam het bedrijf op de koop toe. Genten: “Dingen worden bij AFAS nooit vooraf ‘stukgedacht’ maar onderweg opgelost. Er zijn verschillende mockups gemaakt om te zien of iets werkte zoals bedacht. Bijvoorbeeld van de family tree, de theaterkoepels en de trappen. Het illustreert de gedrevenheid van AFAS.” Die blijkt ook uit het streven om het complex energieneutraal te maken. Onder meer door de toepassing van flinterdunne zonnepanelen, warmte-koudeopslag, zonwerend driedubbelglas, klimaatplafonds, luchtverversing door ionisatie en uitsluitend ledverlichting, zelfs in de theaterspots. De sporthal bevat een glazen vloer, waarin de belijning voor diverse balspelen via een app kan worden gevarieerd.
Sillicon Valley
Een laatste hoogtepunt in het AFAS Center vormt het theater. Overdag biedt het een podium voor bedrijfspresentaties en seminars, ‘s avonds zijn er voor iedereen toegankelijke musicals en concerten. Het theater bestaat uit een glazen koepel met een tweede koepel eronder die de theaterzaal bevat. De ‘schil’ ertussen biedt ruimte aan feestelijk aangeklede foyers, waar ook de historiserende fotokunstwerken van Julius Rooymans hangen. Rooymans laat zich inspireren door oude Hollandse meesters en vereeuwigde onder meer de opdrachtgevers in een muurvullend tafereel. In de theatertoren achter de koepels liggen het podium en de artiestenkamers. De binnenkoepel is bekleed met een verticale tuin van duizenden planten. Het geplooide glazen gordijn bij de entree verwijst naar de functie van het gebouw.
Het bijzondere AFAS Experience Center is in een recordtempo gebouwd. Het beantwoordt aan de basisbehoeften van de medewerkers en werkt als een magneet voor nieuw talent. Een Sillicon Valley in Leusden dat klaar is voor de komende 25 jaar.
www.c-e.design/nl/nl
www.justarchitects.eu
www.afasexperiencecenter.nl
(Tekst: Peter van Kester – fotografie: Claessens Erdmann en Hans Morren (laatste twee afbeeldingen galerij))
LEGENDA
Opdrachtgever AFAS
Architecten Steef van der Veldt, JUST Architects
Interieurarchitectuur Claessens Erdmann Interieurarchitect; Freek Claessens, Lieke Genten, Rita Martins, Floortje Broek, Esther Barten, Rob Erdmann
Tuinontwerp Bart Hoes Groene Architectuur, Copijn, Van der Spek
Interieurbouw DSN workspace solutions, Peters Interieurbouw
Losse meubelen DSN workspace solutions (Satelliet, Casala, Brunner, Haworth, Leolux, Hutten, Febru)
Gordijnen atrium, wandbekleding, meubelstoffen Vescom
Gordijnen, jaloezieën, vloerbedekking Marcus Interieur, LevTec, Leoxx, Luxaflex
Verlichting Dutch Light Pro
Viltlamellen plafonds Intecoa
Bewegwijzering Kramer A/D Zaan
Interieurbeplanting Donker Design
Systeemwanden Plan Effect
Koepel theater Octatube
Trappen EeStairs
Bouwtechniek Pieters Bouwtechniek, HOMY technische installaties, Heuvelman Sound & Vision, Muller afbouwgroep, Rikkert afbouwgroep
Staalconstructie Buiting Staalbouw
Glazen daken Kingspan Light & Air
Maatwerk horecakeukens QBTEC
Aannemer Dura Vermeer
Oppervlak 44.500 m²
De website Pi-online biedt actualiteit voor professionals uit de architectuur- en interieurbranche. De rubriek Projecten biedt beschrijvingen van onlangs gerealiseerde gebouwontwerpen.
