Capital C was voorheen het onderkomen van De Diamantbeurs, een rijksmonument in Art Nouveau stijl uit 1911, ontworpen door Gerrit van Arkel. Het gebouw aan het Weesperplein vormt de bekroning van een economische bloeiperiode die in 1880 was ingezet – na een eeuw van malaise gold Amsterdam weer als wereldspeler voor industrie en handel, en was de stad uitgegroeid tot een van de belangrijkste centra van de internationale diamantindustrie. Van Arkel’s ontwerp voor de Diamantbeurs weerspiegelde dit alles in zijn zakelijke, ritmische opbouw in combinatie met de allure van de klokkentoren en de verfijnde decoraties. Van deze oorspronkelijke allure was helaas aan het begin van deze eeuw niet veel meer over: verschillende toevoegingen, een brand en verbouwingen hadden het gebouw afgevlakt.
Capital C als internationaal centrum
De nieuwe eigenaren Zadelhoff B.V. & Sijthoff Media wilden de Diamantbeurs opnieuw tot leven brengen als Capital C, een internationaal centrum van de creatieve industrie en informatietechnologie met werkplekken, horeca en een evenementenruimte. Dit vereiste een transformatie: allereerst herstel van de kenmerkende kwaliteiten van de Diamantbeurs, vervolgens het aanpassen van het interieur aan moderne, flexibele kantoorfaciliteiten en tot slot de toevoeging van een eigentijdse, openbaar toegankelijke ruimte. ZJA, dat eerder leverde het ontwerp voor de ingrijpende renovatie die hier voor nodig was, met als grootste toevoeging de evenementenruimte en het terras op de zevende verdieping onder een langwerpige koepel. De opbouw op het dak is gebaseerd op het principe van de Gridshell, waarin de constructieve krachten worden opgevangen door de dubbele krommingen in het dakvlak. Dat biedt enorme vormvrijheid en maakt grote overspanningen mogelijk zonder kolommen. Gevuld met glas ontstaat zo een licht ogende, transparante dakstructuur, die nog vrijer oogt dankzij een verhoging van de vloer van de zesde verdieping. De opbouw is zelfstandig, en staat een stapje terug ten opzichte van de oorspronkelijke gevellijn en los van de koepeltoren.
Beursvloer
Studio MüllerVanTol, bekend van hun interieurs voor onder andere Club Trouw, het Volkshotel en restaurant As, werd gevraagd om een interieurconcept te maken voor het hele gebouw. Bas Van Tol: ”Wij zijn al vrij vroeg bij het project betrokken, met als opdracht de inrichting van de verdiepingen. Ik denk dat de keus op ons viel omdat wij nooit een bepaalde stijl opleggen, maar kijken hoe de kwaliteiten van een gebouw aansluiten bij de ambities van de gebruikers, om tot een nieuwe, oorspronkelijke stijl te komen. Het is een markant gebouw met Art Déco-elementen, waarvan binnen helaas niet veel meer van over was. Alleen de entreehal was intact gebleven.” Op de begane grond, waar je het meest contact hebt met de straat, is een laagdrempelig ‘eat & work’ gebied gemaakt. Je kunt hier gemakkelijk binnenlopen, maar bijvoorbeeld ook presentaties geven. De eerste en tweede verdieping vormden oorspronkelijk een dubbelhoge ruimte, waarop zich de beursvloer bevond. Van Tol: “Hier bevindt zich nu aan de kant van het Weesperplein een restaurant en aan de Nieuwe Achtergrachtzijde een co-working space. Het restaurant is door uitbater Debuut zelf ingericht, wij hebben hier enkel een speciale, dubbele trap ontworpen om de oorspronkelijke allure van de Diamantbeurs op te roepen. De derde, vierde en vijfde verdieping hebben we met een flexibele vloerindeling ingericht als werkplek voor bedrijven uit de creatieve sector. Willem Sijthoff zit er zelf ook met de Sijthoff Media Groep. Voor de verbijzondering van de meetingrooms op deze drie verdiepingen heeft Anne van der Zwaag al in een vroeg stadium een selectie van Dutch Designers samengesteld. De bovenste twee verdiepingen onder de nieuwe koepel vormen samen evenementenruimte High Light. Hier hebben we het interieur niet ontworpen, maar wel een basis voor een multifunctionele lay-out bepaald. We vonden dat hier een bijzondere vloer moest komen.”
Kruistrap
Capital C moest onderdak bieden aan verschillende manieren van ontmoeten en (samen)werken; MüllerVanTol zocht voor alle functies binnen het programma naar de beste match met het gebouw. Van Tol: “De openbaar toegankelijke begane grond kreeg een simpele gevlinderde betonvloer in een kleur die verwant is aan de bakstenen gevel. Het is een robuuste ruimte geworden, voorzien van podia.” Op de eerste en tweede verdieping, de voormalige dubbelhoge beursvloer, bevinden zich nu het restaurant en de co working space. “Wij hebben voor deze verdiepingen een ontwerp gemaakt waardoor je het beeld van de oorspronkelijke beursvloer weer terug krijgt, met een open karakter en de kolommen in het zicht. Bij het restaurant was al een vide, wij hebben een bordestrap met twee steken voorgesteld die de eerste en tweede verdieping verbindt, als vervolg op de marmeren trap vanaf de begane grond naar de eerste verdieping.” In de coworking space is een extra sparing gemaakt, met een kruistrap. Het staalwerk van deze trap vormt een link met Amsterdam en zijn verleden, in de vorm van subtiele verwijzingen naar het stadswapen en naar een diamantslijpsteen. Dankzij de sparing in de vloer is een grote diversiteit aan werkplekken ontstaan. “Een vide betekent dat je vierkante meters opoffert, maar de ruimte krijgt er veel meer kwaliteit van.”
Nieuwe context
Bij het ontwerpen besteedt MüllerVanTol bijzondere aandacht aan de vloeren. Van Tol: “We bekijken altijd wat de meest geschikte vloer is voor de functie en het karakter van een ruimte. Alle lagen in Capital C hebben een eigen vloer en krijgen daardoor herkenbaarheid.” In de coworking space en het restaurant is een visgraatparket toegepast, met ingelegd tapijt gebaseerd op fotofragmenten van het oude beursgebouw. “Er bestaan nog maar twee foto’s van het oorspronkelijke interieur, die hebben we op deze manier in een nieuwe context geplaatst. Op de derde, vierde en vijfde verdieping ligt een gietvloer in combinatie met door ons ontworpen tapijten, gebaseerd op een baksteen- en weefmotief.” De kern van het gebouw is met gekleurde berken multiplex panelen bekleed. De werkplekken liggen langs de gevels en zijn net als de wanden flexibel in te delen. In het midden van deze vloeren liggen afsluitbare (online) overlegcabines.
Het ontwerp van MüllerVanTol maakt op vanzelfsprekende wijze verbinding met het bestaande gebouw – hoewel het interieur weinig oorspronkelijke elementen meer bezat, zijn nieuwe toevoegingen als de kruistrap zodanig vormgegeven, dat het lijkt of ze er altijd al waren. Ook de dimensies van de voormalige dubbelhoge beursvloer zijn weer terug dankzij het open karakter van de eerste en tweede verdieping. Daarnaast speelt kleur en tactiliteit een grote rol in het ontwerp. Van Tol: ”We hebben altijd interesse gehad in de manier waarop mensen zich bewegen in een ruimte, maar ook hoe ze door die ruimte bewogen worden.” Deze bijzondere aandacht voor afwerkingen uit zich bijvoorbeeld in de maatwerk tapijten die met hun kleuren, patronen en zachtheid zorgen voor contrast op de functioneel vormgegeven werkverdiepingen.
High Light
Hoewel MüllerVanTol verantwoordelijk was voor het totale interieurconcept van het gebouw, hebben er verschillende ontwerpers aan meegewerkt. Van Tol: “Een tiental overlegruimtes in het gebouw zijn ontworpen door gastdesigners, en het interieur van de High Light is een ontwerp van Studio Linse.” De High Light bevindt zich op de zesde en zevende verdieping in de glazen opbouw op het dak – een nieuwe openbare ruimte waar alles draait om licht en uitzicht. “Voor mij stonden de transparantie en het fantastische uitzicht centraal bij het ontwerpen van het interieur” zegt Paul Linse. “Wij zijn aan het designteam toegevoegd, omdat deze glazen bubbel totaal verschilt met het historische pand eronder. Het is een hybride ruimte die als een zeepbel op het gebouw ligt. De opdrachtgevers wilden voor de High Light een heel ander elan, je moet echt verrast worden als je boven komt. In het monument is de inrichting sober, met Dutch Design. Ik wilde met deze evenementenruimte als contrast een internationale allure uitstralen.” Studio Linse ontwierp een licht en transparant interieur, zonder afleidende toevoegingen. Linse: “We wilden hier een soort ‘invisible design’: we hebben voor de wanden, bars en balies spiegelende materialen gebruikt, die het uitzicht weerkaatsen.” De High Light heeft op de zesde verdieping conferentiezalen, die groter en kleiner gemaakt kunnen worden. De zevende verdieping is zo leeg mogelijk gehouden. Linse: “Omdat dit een evenementenruimte is, moet je hem helemaal kunnen leeghalen. Dan blijft alleen de architectuur en de vloer over, dus die vloer was heel belangrijk. We wilden hem zo licht mogelijk maken. Hij is ontwikkeld in samenwerking met Aectual, dat hiervoor glas van bierflesjes gebruikt. Dit levert een soort terrazzo op met daarin een grafisch lijnenspel, dat wij voor deze ruimte ontworpen hebben.” Vanwege al het glas in combinatie met de harde vloer vormde de akoestiek een grote uitdaging. Om deze te verbeteren, is een strakke wand akoestisch gemaakt door middel van een naadloze constructie van doek. Als contrast met al het licht in de opbouw is de liftkern juist heel donker. “We hebben hem zwart gemaakt. Je bent eerst ‘blinded by the dark’, dan ‘blinded by the light’ als je vanuit de donkere tunnel in een zee van licht stapt. Een effect dat geaccentueerd wordt door het lichtkunstwerk van Children of the Light.”
Ontmoeten
Dankzij de samenwerking van (interieur) architecten en ontwerpers met elk hun eigen visie en handschrift is Capital C een gebouw geworden dat in al zijn facetten de ambitie van de opdrachtgevers weerspiegelt: het monument weer deel uit te laten maken van de stad als centrum voor de creatieve industrie. De Diamantbeurs was een plaats waar mensen elkaar ontmoetten en samenwerkten. Als Capital C kan het gebouw deze rol opnieuw vervullen, in een tweede leven waarin verleden en heden samenkomen. Bovendien heeft Amsterdam er een prachtige plek bij gekregen met horeca, kunst en een geweldig uitzicht.
www.zja.nl
www.h-dp.nl
www.braaksma-roos.nl
www.mullervantol.nl
www.studiolinse.com
https://capitalc.amsterdam/nl
(Tekst: Eva Vroom – Fotografie: Jan Willem Kaldenbach en Jordi Huisman)
LEGENDA
Opdrachtgever Zadelhoff B.V. en Sijthoff Media
Architect ZJA i.s.m. Heyligers design + projects
Restauratie architect Braaksma & Roos Architectenbureau
Interieurarchitect Müller VanTol
Interieurontwerp High Light Studio Linse
Aannemer afbouw en projectinrichting NewKantoor
Restaurateurs Van Milt Restaurateurs
Engineer en aannemer dakopbouw Octatube
Ontwikkel- en projectmanagement Peak Development
Licht DEP (Design Electro Products)
Maatwerk karpetten Ege
Constructeur Pieters Bouwtechniek
Bouwkundig aannemer DCV Bouw
Interieur High Light
Los meubilair Lensvelt, Moroso
Flexibele wanden Espero
Glas Van Dijken
Tegels Intercodam
Vloer Aectual
Tapijt Ege, Tretford
Los karpet Ege
Lichtobject Children of the Light
Verlichting XAL
De website Pi-online biedt actualiteit voor professionals uit de architectuur- en interieurbranche. De rubriek Projecten biedt beschrijvingen van onlangs gerealiseerde gebouwontwerpen.
