“Bij ieder project geven wij een verhaal vorm waarin de mens centraal staat”, vertelt Jan Klomp van Heren 5 architecten tijdens de rondleiding. “We vragen ons altijd af: waardoor voel je je ergens thuis? Voor dit dorpshuis met bibliotheek, sporthal, bar, vergader- en muziekruimtes vonden wij inspiratie in de schuine daken van de huizen in de directe omgeving. Een aantal van deze markante kappen plaatsten wij naast elkaar. Daaruit sneden wij stukken totdat er een dynamische, asymmetrische contour ontstond die het plein omarmde. Het gebouw weerspiegelt nu de omgeving. Aan het plein gebruikten wij lichtgekleurde bakstenen zoals die meestal in voorname dorpsgebouwen worden toegepast. De achtergevel van onderhoudsvriendelijk Douglashout legt een link met het achterliggende park. Zo is de verbinding tussen het dorpsplein en het park hersteld.” Het dorpshuis kreeg een toren die verwijst naar de kerk die ooit naast het park zou komen, maar nooit is gerealiseerd. “Ook dat past in ons verhaal: het dorpshuis van nu vervult dezelfde sociale functie als de kerk vroeger.” In de toren is een deel van de technische installaties ondergebracht. Hij bevat een klok met oplichtende wijzers en cijfers die in het hele dorp te zien zijn. De toren ligt in de as van de Dennenlaan, wat de context extra versterkt.
Spectaculaire overkapping
Om alle ruimtes met hun verschillende kappen tot een harmonisch geheel te integreren, was er een uitgekiende constructie van stalen spanten bedacht afgewerkt met een doorlopend gestuukt plafond. En een centrale binnenstraat als ‘collectieve huiskamer’ onder de hoogste kap. Maar door problemen met bestemmingsplannen en bezuinigingen, begon de bouw van het ontwerp uit 2013 pas in 2018. Klomp: “Daardoor bekeken we gekozen oplossingen nog eens kritisch en dat kwam het eindresultaat ten goede. Zo zijn de stalen spanten vervangen door gelamineerd vurenhouten spanten die het interieur vriendelijker maken. Zij herinneren aan de oer-Hollandse schuren. De spanten volgen de open constructie en omdat het plafond wegens bezuinigingen niet gestuukt werd, bleven de windverbanden en het stalen dak zichtbaar. Je ziet nu hoe de krachten worden afgevoerd en dat werkt verhelderend. In de balustrades op de eerste verdieping kwam geen gebogen glas maar goedkoper rvs gaas. Net zo transparant en zonder hinderlijke reflectie. Maar we hebben wel vastgehouden aan ons verhaal. Het was aanzienlijk goedkoper geweest om de kappen van sporthal plat te maken, maar dan was de essentie van ons ontwerp kapot.”
Geborgenheid in Dorpshuis Zwanenburg
Heren 5 architecten ontwierp ook het interieur, inclusief de verlichting en meubelen. Vanuit de ‘centrale huiskamer’ kijkt de bezoeker in de overige ruimtes. Dat versterkt het contact en het gevoel van geborgenheid. De wanden zijn benaderd als een kamerscherm van verticale, houten latten. Zij werken akoestisch en zorgen voor huiselijkheid. De sierlijk golvende bar van ruim twintig strekkende meter in het hart van de ‘huiskamer’ contrasteert prachtig met de rechthoekige ruimtes. Indrukwekkend werk van interieurbouwer Paul Timmer die ook de balustrades en de complex gekromde wand bij de entree bouwde. De hoge kappen zorgen voor een royale lichtinval. Omdat de spankabels de krachten afvoeren, konden de gevels overal worden geopend met ramen. Hun gevarieerde afmetingen en ritmische plaatsing laten veel extra licht binnen. Zij werken ook als lijsten op de omgeving, alsof het schilderijen zijn. De sobere en geraffineerde verlichting van Zumtobel bestaat uit cirkels die als kroonluchters in de ruimte zweven. Overal belichten subtiele uplighters de onderkant van de kappen. De gietvloeren bestaan uit twee gemengde kleuren die een veegstructuur veroorzaken. Onderhoudsvriendelijk en visueel aangenaam. Het interieur bestaat hoofdzakelijk uit natuurlijke kleuren die worden ondersteund door okergeel, zwart, wit en grijs. De toepassing van natuurlijke materialen, warmtepompen en zonnepanelen maken het dorpshuis duurzaam.
Slimme draagconstructie
Twee derde van Dorpshuis Zwanenburg wordt gevormd door de indrukwekkende sporthal. Gebouwd volgens de strenge eisen van het NOC*NSF: minimaal zeven meter hoog en van buitenaf verduisterbaar, zodat sporters niet verblind worden door invallend licht. De nagalm mag slechts 1,8 seconde bedragen en tot twee meter hoogte mag er niets uitsteken, anders bezeren de sporters zich. Klomp: “Wij zijn gespecialiseerd in woningbouw en ontwierpen nog nooit een sporthal. De strenge eisen vormden een uitdaging. De rechthoekige hal kan in tweeën worden gedeeld door een flexibele Trenomat-wand. Hij verbindt de lange zijden van de hal en hangt tussen twee stalen spanten, die die overkapping halverwege draagt. Deze kappen liggen namelijk over de lange zijde van de hal en ondersteuning zou extra kostbaar worden. Omdat we kozen voor ondersteuning over de korte zijde en de scheidingswand ook als drager uitbuiten, konden we flink besparen.” De houten wanden zijn tot twee meter hoogte helemaal vlak gedetailleerd. Sommige delen van deze ‘lambrisering’ openen verrassend als deuren naar de erachter gelegen kleedkamers. Ramen zijn schuin geplaatst: ze weerkaatsen het geluid zo dat er geen ‘fluttereffect’ ontstaat.
De bibliotheek is door Heren 5 architecten ontworpen, maar niet door hen ingericht. Hier bevindt zich het laagste punt van het gebouw. Een fraai gedetailleerde trap naar een entresol met werkplekken voert langs een gesplitst raam met panoramisch uitzicht op het terras. De muziekruimte is een doos-in-een-doos constructie die geluidsoverlast voorkomt. De vergaderzalen kunnen in tweeën worden gedeeld via uitschuifbare, monumentaal geïntegreerde wanden. De eigenzinnige bewegwijzering binnen het multifunctionele dorpshuis is van grafisch bureau Beukers Scholma. Zij bouwden voort op een bestaande letter en maakten die vervolgens specifiek voor dit gebouw. Daarnaast ontwierpen zij ook de fraaie torenklok.
Momenteel ligt de hoofdingang nog verborgen achter de Lidl-supermarkt. Binnenkort wordt dit pand afgebroken en krijgt het voorplein sierbestrating, zitplekken, een waterbassin en een siertuin. De auto is er te gast en er komt ruimte voor evenementen. Er ligt een plan van bureau Hosper klaar, ontworpen door Ronald Bron. Pas dan zal het gebouw zich omarmend kunnen openen naar de omgeving en zijn aantrekkelijke vorm ten volle tonen.
www.heren5.eu
(Tekst: Peter van Kester – fotografie: Luuk Kramer)
LEGENDA
Opdrachtgever Gemeente Haarlemmermeer
Architect Heren 5 architecten; ontwerpteam Jan Klomp, Sjuul Cluitmans, Gertjan Laan, Pier Helder, Tuan Tu, Rodger van Leeuwen, Sara Bonet, Bart Kloes
Ontwerp voorplein Hosper landschapsarchitectuur
Interieurbouw Paul Timmer
Meubelen via Bureau vandervorm
Verlichting Zumtobel
Hekwerken Carlstahl rvs kabelhekwerk
Houtsoort lineair systeem Derako (American Yellow Poplar, blank gelakt)
Branding/huisstijl Beukers Scholma
Dakplaten SAB (stalen geprofileerde dakplaat)
Installaties INNAX
Constructeur Pieters Bouwtechniek
Geluid/bouwfysica Alcedo
Aannemer K. Dekker, bouw & infra
Oppervlakte 3500 m2 GO, 4300 m2 BVO
Financiering Stichting Leefomgeving Schiphol, die de overlast voor de omliggende gemeenten compenseert
Budget € 7,3 miljoen
De website Pi-online biedt actualiteit voor professionals uit de architectuur- en interieurbranche. De rubriek Projecten biedt beschrijvingen van onlangs gerealiseerde gebouwontwerpen.
- Bekijk ook
- http://www.heren5.eu