Het Drents Museum staat op de plek van het middeleeuwse klooster Maria in Campis en bestaat uit meerdere gebouwen uit verschillende perioden. Behalve delen van het klooster maakt ook onder meer het voormalige provinciehuis uit de 19de eeuw deel uit van het museumcomplex. In 2011 werd het museum uitgebreid met een ondergrondse expositieruimte, ontworpen door Erick van Egeraat. De nieuwe vleugel was destijds nodig vanwege het sterk groeiende aantal bezoekers; sindsdien is het bezoekersaantal nog eens verdubbeld, zodat opnieuw uitbreiding nodig was. Hiervoor werd Sax Architecten gevraagd, dat niet alleen de uitbreiding ontwierp, maar ook het bestaande museumcafé Krul opnieuw vormgaf en met de nieuwbouw integreerde.
Wit en zwart thema in Drents Museum
Sax Architecten kreeg de opdracht naar aanleiding van een architectenselectie, waarbij het Drents Museum vroeg om een visie op een uitbreiding voor de horeca en het ontvangen van grotere groepen. Sax Architecten koos er voor om de uitbreiding in een eigentijdse en andere vormtaal te ontwerpen dan de historische gebouwen van het museum. “Dat contrast heeft Erick van Egeraat destijds ook opgezocht met zijn ondergrondse uitbreiding”, vertelt Peter Bos, partner en interieurarchitect bij het bureau. “We hebben in ons concept overal duidelijk laten zien wat oud en wat nieuw is. Het museum is een eclectisch complex en een aaneenschakeling van monumenten uit verschillende perioden, en daar wilden we een zuiver contrast tegenover zetten.”
Dat contrast komt onder meer tot uiting in het kleurgebruik: “Een nieuwe toevoeging zonder geschiedenis is wit”, zegt interieurarchitect Roelisse Schiphorst. “Zwart, of eigenlijk donkerblauw, staat voor onderdelen die er al waren, of die er ooit zijn geweest maar we niet hebben kunnen herstellen. Het geeft ook aan dat de oorspronkelijke kleuren geen monumentale waarde hadden.”
Silhouet
Voor het nieuwe ontvangstpaviljoen werd een lage aanbouw uit eind jaren tachtig gesloopt en een deel van een voormalige buitenruimte gebruikt. Sax Architecten ontwierp een volume met dezelfde vorm als de naastliggende gebouwen – de voormalige abdijkerk en een vleugel van het 19de eeuwse deel. Bos: “Die stonden voorheen los van elkaar en hebben beide een puntdak met kap in langsrichting, wij hebben daar een eigentijds volume tussen gezet met een silhouet in dezelfde, maar geabstraheerde vorm en ongeveer dezelfde beukmaat.” Het gebouw heeft aan de straatkant een geheel glazen gevel; aan die kant is een spectaculaire gebouwhoge vide, verder achterin is een verdieping gemaakt. Die heeft eveneens een glazen pui, met erboven een ‘gouden’ driehoek: “Als kers op de taart gebeurt daar nog net even iets spannends”, zegt Bos. Ander opvallend element in het paviljoen is de robuuste stenen wand tegen de abdijkerk, “Die is meer dan een meter dik en het oudste stukje muur van Assen.”
Wisselgeld
Het nieuwe volume staat links los van de 19de eeuwse vleugel en is zo’n 1,5 m verschoven richting de abdijkerk, waardoor er aan die kant in feite een stuk van de vorm is ‘afgezaagd’. Links is een vide met bovenin dakramen en ook rechts is net volume iets los gezet van het dak, zodat op beide plekken volop daglicht binnenkomt en de oude muur goed te zien is. De muur was voor de verbouwing grotendeels verstopt achter gips, net als verschillende andere wanden in wat nu het nieuwe deel is. Schiphorst: “Er zat veel verstopt achter stucwerk en voorzetwanden, en dat hebben we weer zichtbaar gemaakt. Daarbij hebben we ervoor gekozen om beschadigde stenen zo te laten.” Ook op de verdieping is de oude muur goed zichtbaar. Door het openen van deuren in de glazen pui, kom je hier op een tribunetrap die uitgeeft op de vide en het restaurant. “Wanneer er grote groepen worden toegesproken, kunnen mensen daarvan op de verdieping meegenieten”, zegt Schiphorst. “En dat functioneert prima: zo heeft Koningin Maxima hier in oktober de Frida Kahlo tentoonstelling geopend.”
De aanpak van Sax Architecten – het iets loszetten van de nieuwbouw en het weer zichtbaar maken van monumentale delen die jarenlang verstopt waren – zorgde ook voor meerwaarde. Bos: “Dat gaf ons ‘wisselgeld’ voor een aantal wellicht discutabele ingrepen in het monumentale deel. Zo hebben we een aantal ramen tussen het café en de nieuwbouw tot de grond open ‘gezaagd’, zodat het nu hoge openingen zijn die de ruimtes met elkaar verbinden. Omdat we met ons ontwerp ook veel teruggaven, keurde de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed die ingrepen goed. Bovendien geven de openingen mooie doorkijkjes door de verschillende periodes van het complex, met de abdijkerk op de achtergrond.”
Olifant
In het voormalige museumcafé, nu Bar Brasserie Pingo, verwijderde Sax Architecten de nodige historiserende toevoegingen. Bos: “Het was ‘romantisch bedoeld’ ingericht, met bijvoorbeeld een vlekkerig donkerrood gesausd plafond. Het interieur stamde echter uit de jaren zeventig.” Daarnaast waren er ook tal van authentieke elementen, zoals het rijke, overweldigende schilderwerk en de prachtige tegels in wat oorspronkelijk een gang was. De gang werd met behulp van restauratieschilders gerestaureerd en grotendeels bij het restaurant getrokken. De nu open ruimtes aan weerszijden van de gang kregen donkerblauw als hoofdkleur en geven het restaurant een eigentijds karakter. Grote – ook letterlijk – blikvanger in Pingo is de wandschildering Hollow Eyes van kunstenaar Simon Schrikker: de schildering toont een levensgrote wilde olifant die de ruimte in lijkt te stormen, “Als een olifant in de porseleinkast”, stelt Bos.
Pingo is ingericht met (horeca) meubilair van Satelliet en Lensvelt. Van de laatste staat er bijvoorbeeld een op maat gemaakte knaloranje tafel, die dankzij een ingenieuze pootconstructie eenvoudig tot bar kan worden omgetoverd. Hier staan de tafels en stoelen wat strakker gerangschikt, in het oude deel zijn ze juist wat meer ‘strooigoedachtig’ opgesteld. Ook staan hier halfronde banken van Satelliet, op maat gemaakt met standaard elementen. Sax Architecten hanteerde voor het meubilair een strak kleurenschema: net als de wanden zijn de tafels en stoelen in het oude deel diepblauw, in het nieuwe deel staan witte en grijze meubelen. In beide delen staat als accent ook oranje meubilair. Voor de verlichting zijn met name spots gebruikt, in het nieuwe deel hangt een ‘krullende’ led-armatuur ontworpen door Studio Anderlicht, dat ook het verlichtingsplan maakte.
‘Drents Museum stuk extraverter’
Je ziet het nieuwe paviljoen van het Drents Museum al als je van het (eveneens fonkelnieuwe) station van Assen komt, en weet Bos, “Het museum is een stuk extraverter geworden. Want de oudbouw is weliswaar monumentaal, maar heel gesloten, en de vleugel uit 2011 trekt zich terug in de grond. Hier opent het museum zich en nodigt het uit tot een bezoek.”
Sax Architecten is inmiddels bezig met de renovatie van andere delen van het museum, waaronder een nieuwe tentoonstellingsruimte en verschillende bouwkundige ingrepen die de toegankelijkheid zullen verbeteren. Hierbij wordt samengewerkt met verschillende andere bureaus. Bos: “Wij zijn daarbij gevraagd als het ‘geweten’ van het gebouw en om te reageren wanneer het dreigt aangetast te worden. Bij alle ingrepen houden we de zuiverheid die we ook nu hebben betracht in gedachte.” De nieuwe werkzaamheden bieden ten slotte de mogelijkheid het nu gerealiseerde deel te ‘finetunen’: “Een aantal zaken die we hadden willen doen waren budgettair niet haalbaar of vielen buiten onze ontwerpopdracht, zoals deuren naar Pingo uit de jaren zeventig en een vloer die niet doorgetrokken kon worden”, zegt Bos. “Door de nieuwe opdracht is er weer budget beschikbaar en kunnen we sommige zaken alsnog aanpakken.”
www.saxarchitecten.nl
(Tekst: Rutger van Oldenbeek – fotografie: Sake Elzinga)
LEGENDA
Opdrachtgever Drents Museum, Provincie Drenthe
Opdrachtgever horeca Vermaat
Architect Sax Architecten; Peter Bos, Roelisse Schiphorst
Interieurarchitectuur Sax Architecten, Vermaat
Losse meubelen Lensvelt, Satelliet
Lichtontwerp Studio Anderlicht
Restauratieschilder Gepkienes Brouwer
Installaties Leijdsman, Velgsib
Aannemer Jurriens Noord
De website Pi-online biedt actualiteit voor professionals uit de architectuur- en interieurbranche. De rubriek Projecten biedt beschrijvingen van onlangs gerealiseerde gebouwontwerpen.
- Bekijk ook
- http://www.saxarchitecten.nl