driessen+vandeijne toverden voor het Oranje Huis een aantal kale gangen en trappenhuizen om tot een warme en aangename omgeving, waar de bewoners zich veilig en thuis voelen.
TEKST Rutger van Oldenbeek
FOTOGRAFIE Maarten Noordijk
Het Oranje Huis staat bij de gerenoveerde Amsterdamse Hallen en werd in 2016 opgeleverd naar ontwerp van FARO architecten en Marc Prosman Architecten. Het Oranje Huis wordt bewoond door cliënten van Blijf Groep en biedt tijdelijke en veilige opvang aan vrouwen, kinderen en mannen die vanwege huiselijk geweld noodgedwongen ergens anders moeten wonen. Het gebouw bestaat uit twee torens van zes verdiepingen. Op de begane grond en eerste verdieping zijn werkruimtes van Blijf, op de tweede tot en met vijfde verdieping zijn in totaal ruim 55 appartementen met twee of drie kamers. Daarnaast is er een kinderopvang en een gemeenschappelijke ruimte op de begane grond.
Openheid
Blijf Groep komt voort uit de Blijf-van-mijn-Lijfhuizen, die in de jaren 70 werden opgericht en zich meestal op afgelegen, geheimgehouden locaties bevonden. Het Oranje Huis staat echter op een prominente plek midden in de samenleving. “Tegenwoordig hebben de opvanghuizen veel meer een open karakter en vangen we mensen indien mogelijk liever op in hun eigen omgeving”, vertelt Jolanda Vader, projectmanager bij Blijf Groep. “Maar de veiligheid staat voorop en is altijd gewaarborgd. Daarbij gaat het niet alleen om maatregelen tegen ongewenste bezoekers, maar ook om het gevoel dat de bewoners in het huis moeten hebben.”
Wat ook is veranderd is de kwaliteit van de huisvesting. Vader: “Vroeger zaten de opvanghuizen vaak in gekraakte panden, schoolgebouwen en dergelijke, waar mensen keukens, douches en andere voorzieningen met vreemden moesten delen. Dat gaf veel spanningen en conflicten, en soms gingen mensen dan maar liever weer naar huis. Daarom besloten we 15 jaar geleden om het anders te gaan doen: we wilden mensen een hoogwaardige omgeving kunnen bieden waarin ze kunnen herstellen.”
Radicaal
Met de opening van het Oranje Huis in 2016 kreeg Blijf Groep die hoogwaardige omgeving, maar zegt Vader, “De sfeerloze lange gangen langs de appartementen zaten me al vanaf het begin dwars. Ik heb daarom Hil Driessen en Toon van Deijne gevraagd of ze daarvoor iets moois konden creëren dat ook bij het kwaliteitsconcept zou passen.” Voor driessen+vandeijne was het een opdracht die hun erg aan het hart ging: “We konden hier iets toevoegen voor mensen die het nodig hebben”, zegt Hil Driessen. “Maar de gangen waren moeilijk en hadden geen betekenis. Het was ons direct duidelijk dat er iets radicaals moest gebeuren: niet alleen een kleurtje aanbrengen, maar echt een statement maken. Daarnaast wilden we laten zien dat er aandacht en respect is voor de bewoners.” Ook moest het ontwerp het gevoel van veiligheid versterken. Toon van Deijne: “De mensen verblijven hier tijdelijk, maar het is wel hun huis. Ze moeten zich veilig en thuis voelen als ze de buitendeur achter zich dicht trekken, en daar hoort ook de gang bij.”
Palmbladeren
Voor het dessin van de wandprints lieten driessen+vandeijne zich inspireren door palmbladeren. Driessen: “Die zijn flexibel en veerkrachtig, kunnen alle winden opvangen en overleven de zwaarste stormen. Ze staan symbool voor de kracht die we de bewoners toewensen.” De geabstraheerde bladeren werden vertaald naar een kristalachtig dessin, dat als een flexibel vouwsel kan worden uitgerekt. Het dessin is aangebracht op banen, die een in alle richtingen reflecterend patroon van kristalvormen in koel saffierblauw met warme goudgele accenten tonen. De prints zijn aan weerszijden van de gangen aangebracht, waarbij voor elk van de vier gangen een ander dessin met een eigen kleurstelling en identiteit is gemaakt, ook voor de herkenbaarheid.
Van Deijne: “Mensen kunnen steeds weer nieuwe dingen in de dessins ontdekken. We werken veel in architectonische omgevingen en daar zijn onze ontwerpen altijd tijdloos. Ook hier wilden we iets doen dat lang interessant blijft.” En, voegt Vader daaraan toe: “Sommige mensen herkennen er ook dingen uit hun eigen cultuur in. Er wonen veel moslims die vanwege hun geloof geen afbeeldingen mogen gebruiken, en dit soort beelden spreekt ze erg aan.”
Behalve in de gangen zijn de beelden ook in semitransparante vorm toegepast op de ruiten van de trappenhuizen. De beelden zijn middels een nieuwe techniek door Erkamp Reclame aangebracht op behangpapier voor de wanden en een zeer dunne folie voor de ruiten. Het materiaal is robuust en slijtvast, ook nodig omdat er veel kinderen in het Oranje Huis wonen.
Creativiteit
De voorheen witte deuren, kozijnen en muren boven en onder de wandprints werden opnieuw geschilderd, in een bij de prints passende kleurstelling. Op een aantal plekken hangen van ruw pershout gemaakte open vitrinekistjes, die mooi contrasteren met de wandprints en de regelmaat onderbreken. In de vitrines kunnen kinderen en andere bewoners creatieve uitingen als tekeningen en objecten tonen, en zich de ruimte zo eigen maken. Van Deijne: “Er is er veel creativiteit bij de bewoners; die kunnen dat hier laten zien en delen met de anderen. Dat draagt ook bij aan het gemeenschapsgevoel.” De getoonde tekeningen kunnen ook gesprekken losmaken, en zorgen voor ontmoeting en verbinding tussen de steeds weer wisselende bewoners.
Als finishing touch wordt nu bij de voordeur van elk appartement een door driessen+vandeijne ontworpen metalen lichtornament met uitgefreesd huisnummer aangebracht. Vader: “De nummers waren voorheen met stickers aangebracht, nu zijn het mooie verlichte panelen, net als in een hotel.”
www.driessenenvandeijne.design
Legenda:
Opdrachtgever Oranje Huis
Ontwerp driessen+vandeijne
Wandprints en folies Erkamp Reclame
Ontwerp lichtornamenten driessen+vandeijne
Fabrikant lichtornamenten Wouters Metaalproducties
Ontwerp en maker vitrinekistjes driessen+vandeijne