De fraaie transparante raadzaal is echter slechts het topje van de ijsberg. Want onder die raadzaal bevindt zich een vernuftige inbreidingsstrategie die het administratieve gebouw transformeerde tot een duurzaam gemeentelijk dienstenhuis.
“In juli 2014 organiseerde het Kontichs gemeentebestuur een wedstrijd”, vertelt Nathan Ooms, zaakvoerder van plusoffice. “De goed honderd pagina’s tellende projectdefinitie omvatte onder meer het eisenprogramma en de visie op het nieuwe gemeentehuis. Beleidsmatig werd voor een ‘inkanteling’ van het verouderde gebouw geopteerd, om, naast de reguliere gemeentediensten, ook onder meer het OCMW, Kind & Gezin en de lokale politie-antenne in één gebouw te centraliseren. Dat situeert zich mooi in het hart van de gemeente, met zicht op het oude gemeentehuis, de kerk en het park.”
Een tachtigtal architectenbureaus dienden aan de hand van drie referentieprojecten een conceptuele visienota in, uitgedacht op abstract niveau. Uiteindelijk werden vijf kandidaturen weerhouden, waaruit plusoffice in januari 2015 geselecteerd werd. Voor de volgende twee decennia stelde het gemeentebestuur een beeldkwaliteitsplan voor de openbare ruimte op. Het is de betrachting om de gemeentekern verkeersarm te maken en de omringende groene gebieden met de publieke ruimte te verbinden. Ooms: “Omdat plusoffice voor een duurzame stedenbouwkundige oplossing koos, opteerden we voor een inbreidingsstrategie om de omliggende ruimte te vrijwaren.”
Levenscyclusanalyse gemeentehuis Kontich
Om het gemeentehuis mooi te laten aansluiten op de publieke ruimte, voorzag plusoffice de ingang leesbaar en laagdrempelig op het Gemeenteplein. De bezoeker wordt vervolgens ontvangen aan het frontoffice, het hart van het gebouw, doorverwezen naar de centrale hub in een genereuze overdekte ruimte, de patio, en begeeft zich naar de dienstverlenende loketten of naar de spreeklokalen.
De patio van het bestaande gebouw werd overkapt en gesloten tot een compact geheel. Hierdoor is er niet alleen minder verliesoppervlakte, maar dringt natuurlijk daglicht nu tot diep in het gebouw door. De helderheid van het plan laat toe om in één oogopslag het hele gebouw te begrijpen.
Door de bereikte compactheid werd aanvullend isoleren om energetisch goed te scoren haast overbodig. Uiteraard worden hedendaagse tools gebruikt om het klimaat binnenin te sturen, maar dat zonder ongewone hightech-toepassingen. Ooms: “Als duurzaamheidsconsulent maakte KU Leuven een afwegende levenscyclusanalyse tussen ons project en een volledige nieuwbouw. Uit die studie bleek het energetischer, economischer, efficiënter en interessanter te zijn om ons ontwerp uit te voeren. De inbreidingsstrategie resulteert in een beduidend duurzamer gebouw dan het originele uit de jaren tachtig van de vorige eeuw.”
Nieuwe werken
De verschillende administraties en functies werden op de eerste en tweede verdieping ondergebracht, en werden vernieuwd tot een flexibel concept waardoor een nauwere samenwerking ontstaat. Initieel wou de bouwheer een deel van het bestaande meubilair recupereren, maar vermits dit contradictoir is met de visie op het nieuwe werken werd dit idee verlaten. “Uitgangspunt was een landschapsgegeven met vlotte werkplekken”, zegt Ooms. “Daarbij moest het concept van flexibel werken bij alle ambtenaren worden geïntroduceerd, ook bij hen met een lange staat van dienst, om te vermijden dat men in oude gewoonten zou hervallen.” Naast zit-, sta- en overlegplekken, werden her en der boots, vergaderlokalen en enkele spaarzame directiekantoren gecreëerd.
Door overvloedige natuurlijke lichtinval te stimuleren en transparantie doorheen alle ruimten te voorzien, ontstaan een andere beleving en werkmethode.
Materialen
Plusoffice maakte tabula rasa van vloeren en binnenwanden, renoveerden waar nodig en stripten het gebouw tot zijn essentie: een open plan met een mooie, zichtbare betonstructuur. Daar werd een aantal volumes in zichtmetselwerk aan toegevoegd die voor verschillende soorten plekken en ruimten binnen het landschap zorgen, terwijl in spreeklokalen, vergaderruimten en loketten voornamelijk houtschrijnwerk werd toegepast om licht- en openheid te bewaren. Ooms: “We legden de nadruk op de leesbaarheid en eerlijkheid van detaillering. Door het typisch jaren tachtig-gebouw te strippen, komen de gebruikte bruine baksteen en de geprononceerde betonluifel aan de voorgevel tot uiting. De intern zichtbaar gemaakte betonstructuren tonen karakter en eerlijkheid. Daardoor worden de ambtenaren getriggerd om flexibel met de ruimtes om te gaan. Want mocht alles op maat ontworpen zijn, zou men geneigd zijn daar niks aan te durven veranderen.”
Al het vaste meubilair werd door plusoffice ontworpen. Tijdens de ontwerpfase van het gebouw bestudeerden het bureau de bemeubelmogelijkheden en verleende het advies. Maar de gemeente besliste autonoom over de aanbesteding aan de verschillende leveranciers. “Onze rol was helaas beperkt, want meubilair is meebepalend voor het karakter van een gebouw”, aldus Ooms.
Om continuïteit tussen de verschillende zones te garanderen, werd overal in het gebouw hetzelfde uniforme, vrij eenvoudige ledarmatuur aangebracht. Voor de raadzaal, met zijn ceremoniële functie en uitstraling, werd daarvan afgeweken. Het plafond kreeg een constructie van grote houten liggers die de volledige overspanning draagt, wat voor een aangename ruimtelijkheid zorgt, versterkt door overvloedig natuurlijke lichtinval. Die kan aangevuld worden met punctuele ledverlichting uit vier afzonderlijke rastervelden. Een licht getinte eikenhouten parketvloer completeert het geheel.
De publieke ruimten werden voorzien van een mooie, duurzame vloer in marmercementcomposiet van Bomarbre. Voor het landschapsgedeelte op de bovenverdiepingen werd de bestaande hoogte gemaximaliseerd, samen met de vloer, waaronder de elektriciteit en verwarming (zonder HVAC) zich bevinden. De vinylvloerbekleding sluit esthetisch op het vloerpatroon van het frontoffice aan. Overal werd gebruik gemaakt van akoestische beplating, zowel plafonds als vloer, maar dat is vanzelfsprekend standaard bij een kwalitatief gebouw.
Het originele buitenschrijnwerk van gemeentehuis Kontich bestond uit bruine houten ramen. Met het oog op onderhoud en duurzaamheid genoot aluminium de voorkeur van de bouwheer. Bij wijze van compromis werd gekozen voor afrormosia, om zowel intern het warme houteffect als het onderhoudsvriendelijke aspect aan de buitenzijde te behouden.
Schaarhekwerk
Wanneer het gemeentehuis van Kontich voor het publiek gesloten is, kan het backoffice door derden gebruikt worden, bijvoorbeeld voor vergaderingen. Om dat mogelijk te maken, plaatste plusoffice schaarhekken tussen de afzonderlijke volumes. Wanneer deze overdag geopend zijn, fungeert het gebouw als regulier administratief centrum. Als de hekken ’s avonds gesloten zijn, krijgt het gebouw een invulling als ontmoetingsplek. Wanneer dan bijvoorbeeld de gemeenteraad doorgaat, vindt het publiek probleemloos de weg naar de hoogste verdieping. “Het schaarhekwerk controleert de verschillende flows door het gebouw en zorgt voor dialectiek”, stelt Ooms. “Het gemeentehuis is een huis van en voor de burger, maar ook de werkplek van ambtenaren.”
Uitdaging
De belangrijkste uitdaging van dit project was de inbreiding maken van een bestaand gebouw. Omdat de structuur van het bestaande gebouw niet toeliet om er de gevraagde 200m² grote raadzaal in onder te brengen, kreeg plusoffice het idee om die er bovenop te bouwen. Op die manier is het democratische hart waar de gemeenteraad doorgaat voor iedereen goed zichtbaar.
Plusoffice besteedde twee jaar aan het studietraject en de organisatie van specifieke workshops, omdat talrijke instanties en diensten betrokken waren. Met de input van alle partijen werden effectief honderden plannen ontworpen om tot de correcte oplossing te komen. “Ik ben heel tevreden, omdat we de gestelde eisen en het volledige programma in het project tot uiting konden brengen. En alle besognes en bezorgdheden van de opdrachtgever konden implementeren, zonder de visie te verliezen. Door aan een architectuurwedstrijd deel te nemen, maakt men voorveronderstellingen van hoe een bouwheer zijn eisenprogramma gerealiseerd wil zien”, besluit Ooms. “Dat is steevast een gok, want tussen beide partijen bestaat nooit directe communicatie. Het project wordt ontworpen, gepresenteerd en al dan niet goedgekeurd. Daarna volgt er het proces waarbij plannen en ideeën heel grondig worden bestudeerd, zodat er in de optiek van de bouwheer desgewenst ruimte voor verbetering is.”
www.plusoffice.eu
(TEKST Wouter Peeters – FOTOGRAFIE Dennis De Smet)
LEGENDA
Opdrachtgever Gemeentebestuur Kontich
Ontwerp plusoffice architects
Interieurbouw Valedro
Losse meubelen (via PUUR Office) Håg, Enea, Marelli, Robberechts, Vitra, Four Design, Inclass, Systemtronic, Vepa, Ocee Design, Fantoni
Verlichting BIS lightning, HVP lightning, Fosfari, Nexia
Vloeren Bomarbre, Forbo (vinyl), Villeroy & Boch (keramische tegels)
Studiebureau stabiliteit UTIL struktuurstudies
Studiebureau technieken RCR studiebureau
Veiligheidscoördinatie FVR prevention
EPB SB-Advies
Akoestiek D2S international
Duurzaamheidsconsulent Damien Trigaux, Departement Architectuur KU Leuven
Algemene aannemer THV ACH
Budget (excl btw) € 5.339.154,25
Oppervlakte 5.250m²
- Bekijk ook
- http://www.plusoffice.eu