In mei opende na een drie jaar durende verbouwing Museum W zijn deuren voor het publiek. Het Rijksmonumentale voormalige stadhuis in het centrum van Weert is op basis van de nieuwe museumvisie gerenoveerd en gerestaureerd. Zowel de collectiepresentatie als het tentoonstellingsprogramma kregen een vernieuwde, moderne insteek en dit vroeg om een passende presentatie. Maurice Mentjens was verantwoordelijk voor het ontwerp van het museuminterieur en de vaste inrichting, en voegde bovendien een letterlijk schitterende aanbouw toe. Hierin bevinden zich nu de hoofdentree van het museum, de lift, de kantoren en facilitaire ruimtes. Het verplaatsen van de publieksentree vormde een belangrijk onderdeel van de verbouwing: de voormalige ingang aan de Markt was dankzij het bordes niet goed toegankelijk, de nieuwe entree aan de Meikoel ligt op straatniveau.
Relikwieën in Museum W
Museum W is sinds 1982 gevestigd in het voormalige stadhuis. De oudste bouwdelen van het pand zijn midden 16de-eeuws, maar een grote restauratie uit 1911 in Neorenaissancestijl bepaalt grotendeels het aanzien. Door de jaren heen vonden nog een aantal kleinere verbouwingen en aanpassingen plaats, waaronder die in 1982 om het gebouw geschikt te maken als museum. In het ontwerp van Mentjens is de achterbouw uit 1912 opgehoogd en bekleed met TECU Gold. Mentjens: “Hier kwam aanvankelijk de nodige kritiek op, van mensen die het gebouw wilden laten zoals het was.” Maar de nieuwe aanbouw van Museum W accentueert en versterkt juist de uitstraling van het monumentale pand. Mentjens koos voor de gevelbekleding een materiaal dat nog niet zo vaak gebruikt wordt: TECU Gold is een legering van koper en aluminium. “Dit goudkleurige materiaal heb ik toegepast als verwijzing naar de kostbare gouden reliekschrijnen die de overblijfselen van heiligen bevatten. In onze geseculariseerde samenleving kun je musea beschouwen als de nieuwe heiligdommen, waar kunstwerken als relikwieën bewaard worden.”
Kunstinstallaties
Dankzij deze glanzende uitbreiding kun je vanaf de straat al kennismaken met de kunst in het museum. Zo worden op de façade via twee schermen video-installaties getoond, als eerste de installatie ‘Lost Spring, Lost Year’ die kunstenaar Emily Bates speciaal voor het museum creëerde. In de video kijkt ze terug op de Covid-19-pandemie in de vorm van 52 zelfportretten met ‘mondkapjes’ van bloemen, die staan voor de kwetsbaarheid en veerkracht van de natuur. De gouden luiken in de façade verwijzen naar de monumentale gevel aan de Marktzijde met zijn rode luiken, maar je kunt ze ook zien als een reusachtige adventkalender: achter ieder luik zit een kunstwerk of relikwie verborgen. Hoewel de luiken vastzitten, lijkt het dankzij het ontwerp van de gevel alsof ze allemaal open en dicht kunnen.
Zodra je via de nieuwe ingang het museum binnenstapt wordt je aandacht getrokken door de installatie met drie Reflecting Holons van Studio Martens & Visser: ronddraaiende objecten gemaakt van stroken iriserende kunststof, die je omringen met beweging, licht en iriserende kleuren. Mentjens: “Ik heb deze installatie voor het eerst gezien tijdens festival GLOW Eindhoven, als de objecten ronddraaien lijken ze op grote zeepbellen.” Hij wijst op een muur van baksteen: “Deze muur hebben we kaal gehaald om te laten zien dat dit oorspronkelijk de achterzijde van het gebouw was.”
Identiteit
De entreehal is te klein om als receptie te dienen, daarom ga je door een gouden poort naar de naastgelegen vrij toegankelijke ontvangstruimte, waar zich ook de kaartjesbalie en de lockerkasten bevinden. Mentjens: “In de lockerkasten en achter de balie is een deel van de installatie weggewerkt.” Ook in deze ruimte is gebruik gemaakt van TECU Gold, voor een imposante boekenkast die een hele wand beslaat. Aan de tegenover gelegen wand hangen portretten van bekende en minder bekende Weertenaren. “Het museum gaat over identiteit en zingeving”, legt Mentjens uit. In de ontvangstruimte kun je een kop koffie drinken aan de grote leestafel, met daaromheen stoelen van Maarten Baas. “Die stoelen hebben we speciaal voor dit project met leer laten bekleden vanwege de slijtvastheid. De ontvangstruimte ligt iets verzonken, in de hoek is de hardstenen trap naar het monumentale trappenhuis weer teruggebracht, deze was in 1982 gesloopt. De balustrade heb ik ontworpen. Door de receptie hier te situeren, houd je op de begane grond meer aaneengesloten expositieruimte over.”
Universum
Op de begane grond is nog tot 2 oktober de solo-expositie ‘Forever Endeavour’ te zien van Job Smeets & Studio Job. Mentjens: ”Job Smeets komt oorspronkelijk uit Weert. Een paar jaar geleden heb ik hem gevraagd of hij de openingsexpositie voor het vernieuwde museum wilde ontwerpen, hij was meteen enthousiast.” In de verschillende zalen biedt Smeets een inkijkje in zijn wonderlijk universum, bevolkt door prachtige tekeningen, kleurrijke objecten en inspiratiebronnen. Smeets ziet de expositie ook als een hommage aan de stad waar hij opgroeide; wie goed kijkt, vindt verwijzingen naar elementen als de kerk, het carnaval en de schutterij.
Via het monumentale trappenhuis kom je bij de zalen op de eerste verdieping. In de Oude Raadzaal hangt de fotoserie ‘Gaze into Space’ van Satijn Panyigay, die in opdracht van het museum de lege zalen fotografeerde net voordat de verbouwing van start ging. Mentjens wijst op het cassettenplafond: “Hier zat eerst een systeemplafond, dat hebben we eruit gehaald.” Om de akoestiek te verbeteren, zijn de wanden van de zaal afgewerkt met textiel met daarachter geluiddempend materiaal. Op het textiel staan teksten geprint. “Dit is de akte uit 1414 waarin de graaf van Horne Weert marktrechten verleent.” Het dorp Weert groeide in de 16de eeuw uit tot een welvarende stad, dankzij het marktrecht en de lakenindustrie.
Ultramarijn blauw
De uitgebreide collectie van het museum heeft door zijn historische oorsprong twee gezichten: regionaal en religieus. Je kunt er kunstschatten en gebruiksvoorwerpen bekijken van de Nederlandse Orde der Minderbroeders Franciscanen in Nederland; erfgoed uit Weert en omstreken variërend van archeologie tot moderne kunst, en de grote ateliercollectie Kunstwerkplaatsen Esser – een belangrijk edelsmidsatelier voor met name religieus vaatwerk. De nieuwe vaste opstelling presenteert de collectie als een totaalconcept rondom menselijke levensthema’s. Door de objecten uit de collectie in thematisch verband met elkaar te plaatsen, haakt het museum in op de menselijke hang naar identiteit en zingeving. In totaal zijn er elf levensthema’s uitgewerkt: Lichaam, Gezin, Macht & Pracht, Weert, Geloven, Verhalen, Heiligen & Helden, Werk & Vrije Tijd, Lijden & Dood en Feest. In zijn ontwerp sloot Mentjens hierop aan met passende, uitgesproken kleuren voor de museumzalen; zo is er een lila zaal die gaat over het menselijk lichaam als drager van het bewustzijn, gender en seksuele voorkeuren. In de aangrenzende zaal met als thema Gezin hangt een collectie Mariabeelden aan een prachtig ultramarijn blauwe wand – ‘Maria-blauw’ aldus Mentjens. De volgende zaal is gewijd aan ‘Macht en pracht’, een thema dat geïllustreerd wordt door indrukwekkende kunst- en kunstnijverheidsobjecten waarmee de adel, de Rooms-Katholieke kerk en de gegoede burgerij hun macht toonden. Deze zaal kreeg een toepasselijk felrood interieur.
Zolder
Het interieurontwerp van Mentjens omvat ook het ophangsysteem en de prachtige vitrines en ladenkasten, die in totaal 128 lades bevatten. De lades kunnen allemaal geopend worden, zodat bezoekers de talloze – vaak verrassende – objecten erin kunnen bewonderen. Een deel van de collectie religieus erfgoed is uitgestald in de glazen vitrines van de depotruimte, een schatkamer die verder opzettelijk donker is gehouden zodat het zilver extra mooi oplicht.
De zolderverdieping, die voor de verbouwing niet gebruikt werd, is nu ontsloten dankzij een nieuw toegevoegde sculpturale trap. Deze verdieping was het resultaat van de ingrijpende verbouwingen van 1828, toen de bijzondere dakconstructie met grenen schenkelspanten is toegevoegd. De sfeervolle zolder maakt nu ook onderdeel uit van de presentatieruimtes en is ingedeeld volgens vier thema’s: Heiligen & Helden, Lijden & Dood (bij Weert ligt het oudste urnenveld van Nederland), Werk & Vrije tijd en Feest. Deze laatste ruimte met zijn vrolijke gele vloer is tegelijkertijd ook educatieve ruimte.
Allure van Museum W
Maurice Mentjens heeft met zijn ontwerp van Museum W een kunstwerk op zich gemaakt. De collectiepresentatie van het museum is op een verrassende en eigentijdse manier vormgegeven: de prachtige zalen, kasten en vitrines staan in spannend contrast met de historische objecten uit de collectie. Hetzelfde kan gezegd worden van de nieuwe aanbouw, die omarmd werd door zowel de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed als de Monumenten & Welstandscommissie Weert. De glanzende gevel trekt al van verre de aandacht, en vormt zo een nieuw oriëntatiepunt in de binnenstad. De gewaagde maar zeer geslaagde combinatie van het moderne TECU Gold met het bestaande gebouw versterkt de uitstraling van het monument, en geeft het museum internationale allure.
www.mauricementjens.com
(Tekst: Eva Vroom – fotografie: Arjen Schmitz)
LEGENDA
Opdrachtgever Gemeente Weert
Architect Maurice Mentjens; projectteam: Marga Gilissen-Paulissen, Jeroen van de Kerkhof, Lesley Ruyters, Annet Hermans- utink, Fabien Franzen, Sarah Philippaers, Frederic Leenarts, Yvo Lindeman
Expositie ‘Forever Endeavor’ Museum W i.s.m Job Smeets & Studio Job
Grafisch ontwerp Studio Eikenhorst
Video façade Emily Bates
Holons Martens & Visser
Interieurbouw Smeulders Interieurgroep
Houten vloeren Verkennis Parket
Terrazzo vloeren Vloerenbedrijf Van Rijbroek
Pleisterwerk Expert Group Bouw & Afbouw
Schilderwerk Schildersbedrijf Sjef Smeets
Textiel wandbedekking Raadzaal Van Straaten
Smeedwerk Kunst- en Edelsmederij Rob Huyben
Plafonds Rockfon
Tegels Mosa
Tapijt Interface
Marmoleum Forbo
Meubilair Lensvelt (stoelen)
Verlichting Sylvania – Concord, Intra Lighting, Viabizzuno, Atomis
Schakelaars en stopcontacten Gira
CV radiatoren Zehnder
CV convectoren Jaga
TECU Gold KME
Constructie Koppen Bouw
Gevelafwerking Ridder Skins for Buildings
Elektrische installaties Electro Scheppers
Lucht en verwarmingsinstallaties Wiel Coolen
Staal constructie Mertens Bouwbedrijf
Houten kozijnen façade Timmeratelier Bert Stevens
Raamfolie Dorigo Rosbag
Adviseurs Advies- en Ingenieurbureau Van de Laar, Huisman en van Muijen installatie adviseurs, Pro-Light, Peutz, Monumenten Advies Bureau
De website Pi-online biedt actualiteit voor professionals uit de architectuur- en interieurbranche. De rubriek Projecten biedt beschrijvingen van onlangs gerealiseerde gebouwontwerpen.
- Bekijk ook
- http://www.mauricementjens.com