Holistische nieuwbouw voor Campus BS KA

Het programma benadrukte het zoeken naar vernieuwing in het schoolgebouw én in de onderwijsmethode van Campus BS KA; een interactieve manier van lesgeven met veel inbreng van de leerling, individueel of in groep. Spelen, leren, verblijf op school – alles verweven tot één holistisch geheel.
“Met Rosan Bosch Studio werkten wij ook al vroeger samen”, vertelt partner-architect en chief design officer Xavier Callens van B2Ai architects, het bureau dat ook betrokken was bij de realisatie van AZ Zeno Knokke-Heist. “Vanuit onze expertise in onderwijsinstellingen en lokale kennis, namen wij als architect/masterplanner aan Campus BS KA deel, terwijl Rosan Bosch Studio vanuit het pedagogische, het leerconcept, startte. Zo vulden wij elkaar als een soort ‘yin & yang’-concept aan. Het is dus niet zo dat wij eerst het gebouw ontwierpen, waarna Rosan Bosch Studio het interieur verzorgde. Net onze onderlinge verwevenheid maakt het geheel zo sterk.”

Fysieke architectuur en gedachtepatroon Campus BS KA

“Na het winnen van de wedstrijd, organiseerden we voor de schooldirectie tal van workshops”, vult Rosan Bosch aan. “Tot in Kopenhagen toe, waar we de directie verschillende scholen toonden. Want de stap van regulier klasonderwijs naar unitonderwijs is een heel nieuwe, behoorlijk moeilijke oefening op organisatorisch vlak. Die workshops vervulden dan ook een dubbele functie: de directie vertrouwd maken met het concept en input geven over het design.”
Rosan Bosch Studio is een internationaal design/architectuurbedrijf dat met een duidelijk doel in de fysieke ruimte werkt: hoe het leerpotentieel of vermogen om zich te ontwikkelen vergroten? Bosch: “Dat doen we dankzij de fysieke ruimte. Want die heeft impact op hoe organisaties werken, mensen zich voelen, communiceren, ageren, bewegen… Als je de fysieke architectuur verandert, kan men een gedachtepatroon veranderen.” Bosch is moeder van twee kinderen die het schoolleven al snel wat moe waren: “Hun zin en plezier in leren werd hen beetje bij beetje ontnomen, waarna zij een duidelijk onderscheid maakten tussen school en vrije tijd. Daaruit haalde ik mijn inspiratie omdat ik begreep dat een school gewoon beter moet zijn.” Die kennis past Rosan Bosch Studio wereldwijd toe in onder meer onderwijsinstellingevn, ziekenhuizen, bedrijven. “De uitdagingen die wij zien zijn immers overal dezelfde. Ook in België.”

Gemoedelijkheid en geborgenheid

Op de site, 5 ha groot met veel groene ruimte, bevindt zich het bestaande Koninklijk Atheneum en de nieuwbouw, basisschool BS/KA. Callens meent dat al te vaak vergeten wordt dat schoolvolumes niet alleen voor vandaag, maar ook voor de toekomst gebouwd worden. “Daarom gingen wij op zoek naar de correcte bouwmethodiek; een robuuste, flexibele gridstructuur die wijzigingen toelaat binnen het ‘karkas’ van het gebouw. We zochten naar een gevoel van gemoedelijkheid en geborgenheid, veruitwendigd door elementen als beton, hout en aluminium schrijnwerk.”
Omdat er rondom de campussite eengezinswoningen staan, werd het volume met een serene ritmiek en rationele vormgeving in de omgeving geïntegreerd, geholpen door een natuurlijke helling. De materialisatie vertrok van een betonnen plint waar het volume zich zacht boven plooit. Ook de externe trap- en luifelelementen verzachten het gebouw en verhogen de interne verbondenheid. “Een schoolproject betreft niet alleen het gebouw op zich, maar de volledige omgeving”, stelt Callens. “Architecten menen vaak dat een mooie school een goede school is. Men dient echter een goede school te ontwerpen die ook mooi is, niet andersom.”

Speelstraat als ruggengraat van Campus BS KA

Het was niet evident om een geschikte samenhang te vinden tussen de onderlinge factoren. Dat werd opgelost met een zogenaamde speelstraat, die de twee sitetoegangen met elkaar als een soort ruggengraat verbindt terwijl ook het bestaande en het nieuwe volume daarop geënt zijn. Via vides, visuele en fysieke connecties tussen het atrium en de units, loopt de speelstraat intern door.
Omdat de confrontatie tussen de middelbare leerlingen en de allerjongsten intimiderend kan zijn voor de laatsten, werd de nieuwbouw zo gepositioneerd dat zij zich in een geborgen hoek bevinden met een huiselijke parkspeelzone. Tegelijk opent het volume zich naar het Atheneumgebouw dankzij de sporthal.
De inrichting is heel divers, omdat dit diverse gebruiksmogelijkheden implementeert; een soort landschap van elementen die met elkaar geschakeld zijn. Alle hoeken en kanten worden gebruikt om les te geven of om activiteiten te organiseren. Centraal in het gebouw bevindt zich de polyvalente ruimte, die dankzij een tribunetrap de interne verbinding maakt tussen beide bouwniveaus en de school intern organiseert. De eerste verdieping, met vide en glijbaan, is bestemd voor de oudere kinderen. Ook hier zijn open en gesloten ruimtes.
De serene architectuur herbergt een intens interieur met irrationaliteit, speelsheid en kleur als kernbegrippen. Het interieur vibreert, het meubilair neemt organische vormen aan en creëert verschillende sferen. De omgeving beantwoordt aan vier pijlers: innovatie, welbevinden, duurzaamheid en ondernemingszin. De inrichting van de units vertrekt vanuit leerscenario’s en het ontwikkelen van talent – van individuele communicatie tot concentratie, focus, reflectie, sport, theater en rollenspel. Alle facetten die een opgroeiend kind kan ontwikkelen worden aangesproken.

Bij de zomereik

“Het concept klaslokalen werd verlaten ten voordele van units met begripsnamen als plaza, town en village”, aldus Bosch. “Die units zijn op hun beurt in kleine ruimtes onderverdeeld voor activiteiten die stroken met ‘design- & learningpriciples’. De architectonische vormgeving zorgt voor een holistische aanpak tussen ruimtes, kinderen, leerkrachten, organisatie en pedagogiek. Want spelen is nauw gelieerd aan een andere pedagogiek, een nieuwe manier van leren.”
“De vormen in de natuur inspireerden de vormgeving van het interieur”, vervolgt Bosch. “Zo staan er bijvoorbeeld beelden van verschillende boomsoorten. Het klinkt toch veel leuker om te zeggen: ‘Laten we bij de zomereik gaan zitten’ in plaats van: ‘Laten we naar lokaal 9B aan het einde van de gang gaan’, niet? Op die manier leeft er een ander verhaal in het gebouw. Dat communiceerden we ook zo naar de leerkrachten, die daar erg mee in hun nopjes waren.”
Het gebouw op zich is neutraal, met natuurlijke materialen en lichte tinten, aansluitend op de schoolpedagogiek, terwijl bijvoorbeeld de zomereik groen is en de refterbomen rood, als referentiepunten. Bosch: “Dankzij zulke referentiepunten beweegt men zich anders in een ruimte. Kleur en vorm dragen bij tot een haast intuïtieve, natuurlijke navigatie doorheen een gebouw.”
Lesmateriaal ligt opgeborgen in kastjes met neutrale dozen waarop een kleurig etiket kleeft. Kleuters weten dan bijvoorbeeld dat zij de groene mogen nemen en de rode niet. Naarmate zij opgroeien, wordt de werkmethode geënsceneerd en op bepaalde verhaallijnen gefocust. Zo wordt evenwicht gebracht tussen concentratiehoekjes en neutrale plekjes waar tastbare leerthema’s aan bod komen. Bosch: “Omdat er heel wat prima meubilair op de markt is, hoefden wij dat uiteraard niet te bedenken. Wel ontwierpen we een soort ‘wandspelonken’ waarin kinderen zich fijn even kunnen terugtrekken, naast bijvoorbeeld kleine huisjes, bomen en eentribune. Lichtdifferentiatie bekwamen we door her en der lampjes boven tafeltjes te hangen als concentratieplekje. Andere units worden dan weer centraal verlicht.”
“Als wij Campus BS KA merken wij meteen dat de kinderen het er lekker naar hun zin hebben”, besluiten Bosch en Xavier Callens. “Ook de ouders, directie en leerkrachten bevestigen dat. En of wij daar ook blij om zijn!”

www.b2ai.com
www.rosanbosch.com

(Tekst: Wouter Peeters – fotografie: Rosan Bosch Studio/Kim Wendt)

LEGENDA
Bouwheer/opdrachtgever Huis van het Go! afdeling Infrastructuur
Architecten Xavier Callens (projectregisseur – partner), Jan Vandevoorde (ontwerparchitect), Bronislaw Gracz (projectarchitect), Sarah Nys (projectarchitect), Jo Baeke (projectarchitect)
Architectuur B2Ai en Rosan Bosch Studio
Interieurarchitectuur Rosan Bosch Studio
Vast meubilair Van Lier Maatwerk in Interieurs
Aannemer Design & Build Alheembouw
Stabiliteit, technieken, EPB en akoestiek VK Engineering
Omgeving Denis Dujardin i.s.m. Atelier GRAS
Elektriciteit Dupont Electro
Ventilatie en sanitair Zaman
Gevelverlichting Dupont Electro
Omgevingswerken Wylagro
Borstweringen Metaalconstructie Buysens
Algemene aanneming Alheembouw
Energieprestaties (EPP) E51
Bruto oppervlakte 4.600 m²
Totale kostprijs € 8.577.338 (excl. btw)