Hoofdkantoor Triodos Bank: een gebouw dat ademt

Triodos Bank keerde met zijn nieuwe hoofdkantoor terug naar de plaats waar het in 1980 allemaal begon, Landgoed de Reehorst in Driebergen-Zeist. Hier verrees onder de handen van een bevlogen projectteam in zeven jaar tijd de ‘Houten Kathedraal’. Een baanbrekend gesamtkunstwerk gebouwd in en met de natuur, doortrokken van de kernwaarden van Triodos Bank: duurzaamheid, transparantie, uitmuntendheid en ondernemerschap.
Diezelfde kernwaarden waren de reden dat bestaande panden afvielen toen de hard groeiende bank op zoek moest naar een nieuwe locatie: ze waren te groot, te randstedelijk, te ver van een station. De keus viel uiteindelijk op nieuwbouw, maar dan wel zo duurzaam mogelijk en op een manier die de ecologische hoofdstructuur zou versterken. Het hele landgoed is daarom ontwikkeld volgens het motto dat natuur, cultuur en economie in evenwicht moeten zijn. Het projectteam voor dit inmiddels al meermalen bekroonde gebouw bestond uit opdrachtgever Triodos Bank, projectontwikkelaar EDGE Technologies, RAU Architecten, Arcadis en Ex Interiors. Odette Ex: “Aan de start van het project hadden we een gezamenlijk ontbijt op het landgoed. Toen al bleek dat iedereen in het team gedreven werd door dezelfde motivatie: we wilden een gebouw creëren dat hemel en aarde met elkaar verbindt.”

Remontabel

Duurzaamheid, natuur en cultuur stonden aan de basis van het ­innovatieve ontwerp, dat circulariteit ­koppelt aan principes uit de biomimicry. Het resultaat is het eerste remontabele kantoorgebouw ter wereld: het kan uit elkaar gehaald worden zonder waardeverlies van materialen, en ergens anders weer worden opgebouwd. Maar wie zou deze prachtige plek willen verlaten? Het organisch gevormde gebouw is met respect voor de biodiversiteit zo zorgvuldig ingepast in het omringende landschap, dat het er bijna gegroeid lijkt. Bij de plaatsing is gelet op de vliegroutes van vleermuizen, en de hoogte van het gebouw blijft onder de 25 meter – de maximale hoogte van de bomen in de omgeving. Richting de bosrand loopt het gebouw op tot vijf verdiepingen, de waterbufferende, verkoelende groendaken vormen een habitat voor insecten en vangen regenwater op voor de toiletten. Het grote parkeerterrein dat midden op het landgoed lag, is vervangen door een kleinere overkapte ruimte voor 250 auto’s, met daarop zonnepanelen die energie leveren aan het gebouw en aan laadpalen. Maar omdat Triodos medewerkers het liefst met de fiets of het OV ziet komen, ligt de hoofdingang van het gebouw dicht bij station Driebergen-Zeist en is er een ondergrondse fietsenstalling.

Ontmoeten

Voor de organische vorm van het gebouw stond de paddenstoel model: ronde houten(!) schachten vormen de kern, de geribde houten plafondconstructie verwijst naar de lamellen aan de onderzijde van de hoed. Glazen gevels brengen het daglicht diep in het gebouw, overal is contact met de prachtige omgeving. “Binnen en buiten vormen één geheel”, zegt Ex. Binnen zorgen vides voor verticale verbindingen tussen de verdiepingen, opvallende trappen vormen korte doorsteken in het gebouw, dat gericht is op ontmoeten. Op de publiek toegankelijke begane grond loopt het entreegebied vloeiend over in de twee vergadercentra, de coffee corner en het restaurant met buitenterras. Op de eerste verdieping staat samenwerking tussen de medewerkers centraal. Ex: “Hier hebben we de ruimte verdeeld in een buitenring met overlegplekken langs de gevel, en een binnenring met pantry’s en concentratiewerkplekken.” De werkplekken van de medewerkers bevinden zich in de drie ‘torens’. Hier is dezelfde indeling gehanteerd, met werkplekken die uitkijken op de omgeving, en een binnenring met pantry’s, belcellen en concentratiewerkplekken.

Leven

Voor het BREEAM-gecertificeerde gebouw zijn uitsluitend hernieuwbare, bio-based materialen gebruikt. Het is opgetrokken uit vurenhout, dat met Sansin-houtolie is behandeld en daardoor net zo lang meegaat als hardhout. De natuurlijke olie dringt door tot in de kern, maar laat het hout ademen. De houten vloeren werden gemaakt uit hout van nabijgelegen landgoederen. Uitgifte- en koffiepunten zijn afgewerkt met beton-ciré, een sterk materiaal met de warme kleur van chamotte klei, dat de relatie met buiten versterkt.
“Omdat het gebouw en zijn omgeving een eenheid vormen, wilden we met het interieur zo min mogelijk afleiden van de omringende pracht”, verklaart Ex. “Landschap, architectuur en interieur moeten in elkaar overvloeien en elkaar versterken. We hebben het interieur daarom bewust subtiel en ingetogen gehouden.” Belangrijke inspiratiebronnen waren Dom Hans van der Laan, de Gulden Snede en kintsugi – de Japanse kunst van het repareren van keramiek met goud- of zilverkleurige lak. Ex: “We zochten naar een evenwicht tussen perfectie en imperfectie. Als je alles ontwerpt volgens een stramien, sla je ook iets dood. Imperfectie geeft meer leven. Zo hebben we beton op de begane grond gelegd, daar kunnen krimpscheurtjes in komen. En hout kan gaan werken. Het leeft. De wanden hebben we bespannen met linnen, een natuurlijk materiaal dat ook te maken heeft met tactiliteit en verfijning. Het heeft een zekere mate van kwetsbaarheid, waar mensen voorzichtig mee om moeten gaan.”

Landgoed

Het kleurenpalet voor het interieur is afgestemd op de schakeringen in het landschap, met op de begane grond aardetinten en op de verdiepingen accenten in groen en blauw. Natuurlijke tinten keren ook terug in de cirkelvormige tapijten die speciaal voor het project ontworpen zijn, en die aansluiten bij het vilten wandkunstwerk ‘Tribute to the Planet’ van Claudy Jongstra. Met circulariteit als belangrijk uitgangspunt in het ontwerp is gekozen voor projectinrichting door Gispen. Het nieuwe maatwerkmeubilair, zoals de grote houten tafels, werd gemaakt door Lokaalhout en meubelmakerij Het Woud. Zij gebruikten hiervoor hout afkomstig van het landgoed, dat na het verzamelen en drogen een tweede leven kreeg en een extra link vormt met de omgeving. Voor de maatwerk banken werd leer gebruikt van Trace Your Leather, afkomstig van biologisch gehouden koeien. De herkomst van het leer is traceerbaar, en het is gelooid zonder chroom en aldehyde. De omringende natuur is ook op andere manieren terug te vinden in het interieur: in het restaurant staan in een open kast vazen met stekjes van het landgoed.

Natuur

Dankzij de perfecte integratie van landschap, gebouw en interieur ontstaat een harmonieus evenwicht met een verstild, museaal karakter. Ex:” Ik denk dat ik bij dit project meer heb gewerkt als een kunstenaar, en dat kon hier ook. Het mooie is, dat Triodos zijn kernwaarden heel duidelijk formuleert en bewaakt. Triodos dacht mee, was kritisch en luisterde heel goed, daardoor mochten we net een stapje verder gaan. Zo hadden wij aanvankelijk petvilt willen gebruiken als akoestische wandafwerking, maar Triodos wilde nergens kunststof in het gebouw, ook al was het dan gerecycled. Door het werken met pure materialen en het integreren van natuur en kunst ervaar je in dit gebouw rust en sereniteit. Het is een gebouw geworden dat ademt. Je hebt hier dezelfde beleving als in de natuur, je komt weer in verbinding met jezelf. Ik zou willen, dat dit het handschrift van de komende periode wordt en dat er meer omgevingen komen waarin mensen zich herkennen. Dit gun je iedereen.”

www.rau.eu
www.ex-interiors.nl

(Tekst: Eva Vroom – fotografie: Alexander van Berge)

LEGENDA
Opdrachtgever Triodos Bank
Bouwkundig architect RAU Architecten
Interieurarchitect Ex Interiors
Landschapsarchitect Arcadis Nederland, Copijn
Projectontwikkelaar EDGE Technologies
Vast meubilair, linnen wanden en plafonds Harryvan Interieurbouw
Vilten wand Studio Claudy Jongstra
Fresco Linda Overzee
Los meubilair Gispen, Thonet
Los maatwerkmeubilair hout Lokaalhout, Meubelmakerij Het Woud
Leder TLC Leather
Glazen binnenwanden Maars Living Walls, Jonkers Bouwmetaal
Vloeren Wurks, Desso
Adviseurs BBN Adviseurs, Ingenieursbureau Aronsohn, DGMR; Deerns Raadgevende Ingenieurs; Arpalight, Studio Rublek, VMF Facility Experts, Vijverborgh
Installateur Bosman Bedrijven
Aannemer J.P. Van Eesteren