Zecc Architecten bouwde in het Utrechtse Wisselspoorgebied de voormalige NS Onderdelenloods om tot bedrijfsruimtes, en werkt zelf ook in het stoere gebouw.
Tekst Eva Vroom
Fotografie Stijn Poelstra
Zecc verhuisde eind vorig jaar naar de Onderdelenloods in het Utrechtse Wisselspoorgebied, dat op vijf minuten van het centrum ligt ingeklemd tussen de Daalsebuurt en het spoor. Dit voormalige NS-terrein van circa 12 hectare werd gebruikt voor het bouwen en onderhouden van treinstellen; nu transformeert projectontwikkelaar Synchroon het volgens stedenbouwkundig concept van Studio Ninedots tot een gebied voor wonen, werken en recreatie. De Onderdelenloods vormt het sluitstuk van de eerste fase van plan Wisselspoor.
Zecc was al goed bekend met dit stukje Utrecht, vertelt Marnix van der Meer, algemeen directeur van Zecc. “Wij hebben hier in opdracht van Synchroon 21 grondgebonden woningen ontworpen. Op het terrein staan verschillende kenmerkende gebouwen, die herbestemd zijn. Zo biedt de voormalige Bovenbouwwerkplaats nu ruimte aan horeca, kantoren en parkeren. Toen we hier aan het werk waren, viel ons oog op de Onderdelenloods. Hier gebeurde niet veel mee, omdat NS hem nog huurde als opslagruimte. Wij zagen ons bureau daar wel zitten, en hebben Synchroon gevraagd of we de loods konden kopen.” Zo geschiedde; Van der Meer richtte samen met zijn compagnon Bart Kellerhuis Zecc Vastgoed op, om de Onderdelenloods zelf te kunnen ontwikkelen.
Zee van licht
Werken in industrieel erfgoed was niet nieuw voor Zecc, het bureau zat sinds 2016 in de Utrechtse Werkspoorkathedraal. Van der Meer: “Dat was echt een puur werkgebied. Wisselspoor is een mix van wonen, werken en groen. We kijken nu uit op een openbaar park, ontworpen door DELVA. Het is heel leuk om te midden van gezinnen en spelende kinderen te zitten.” Zecc is niet het enige bedrijf dat in deze stadse oase werkt, de Onderdelenloods is opgedeeld in vijf units. “We verhuren aan vier andere bedrijven, en hebben zelf het middendeel van het gebouw betrokken.”
Voordat het zover was, moest er het nodige gebeuren met de enorme loods, die in de jaren ’50 oorspronkelijk gebouwd was als smederij. De ramen van het gebouw waren allemaal dichtgezet, en er zat een plafond in dat het licht vanuit de lichtstraat in het dak tegenhield. Van der Meer: “Het was een grote opslagruimte. Toen we er voor het eerst gingen kijken, was het heel donker. Zodra we het plafond en het hout voor de ramen hadden weggehaald, had je een zee van licht. In deze 60 meter lange ruimte hebben we nieuwe bedrijfsunits gemaakt.” Zecc koos ervoor om er geen bedrijvenverzamelgebouw met gedeelde voorzieningen van te maken. “Vanwege de langgerekte vorm van het gebouw, maar ook vanwege netcongestie moesten we kleinere eenheden maken, waarbij iedere huurder zijn eigen energievoorziening heeft. Om een hoog comfort en kwaliteitsniveau naar de eindgebruiker te kunnen leveren, zijn verduurzamingsmaatregelen getroffen: het gebouw ging van label G naar A+++.
Staalconstructie
Allereerst is de kantine aan de voorzijde van het gebouw eraf gesloopt. Dit was al voorzien, om ruimte te maken voor het aan te leggen park. De structuur van de overgebleven pui was glashelder, een staalconstructie ingevuld met bakstenen. Van der Meer: “Na het slopen van de kantine moesten we een stuk van de voorgevel herbouwen. De achterzijde was aanvankelijk helemaal dicht, die hebben we gelijk gemaakt aan de voorzijde. Om meer licht op de begane grond te brengen, hebben we om en om nieuwe stalen puien toegevoegd. Verder hebben we niets veranderd aan het karakter van de loods. De mooie staalconstructie hebben we alleen schoongemaakt, je kunt de sporen van de kraanbaan nog op de kolommen zien.”
De loods zat structureel stevig in elkaar. “Er gingen door dit gebouw kranen heen en weer, dus de basis betonvloer is heel sterk, en we konden muren aan de overgedimensioneerde stalen balken hangen. We hebben voor een nieuwe structuur van 4x4m gekozen, en daar binnen gevarieerd.” In elke unit is een vide gemaakt, die ook extra daglicht vanuit de lichtstraat naar de begane grond brengt. Dankzij de flexibele indeling kun je desgewenst vloervelden veranderen. “Wij hebben voor ons bureau twee units aan elkaar gekoppeld, midden in het gebouw. Omdat we in het midden zitten, kunnen we eventueel naar twee kanten uitbreiden. In de Werkspoorkathedraal zaten we op een hoek. Dat was heel mooi, maar we moesten verhuizen omdat we er letterlijk uitgroeiden. We zitten hier nu met 24 mensen. Dat kunnen er nog meer worden, want we hebben 32 werkplekken gemaakt - opgesteld in eilanden van vier tot zes, dat werkt het beste. Twee derde van de werkplekken zijn op de verdieping en een derde beneden. Daarnaast heeft elke verdieping twee vergaderruimtes.”
Zachte vloer
Om in dit harde gebouw een goede akoestiek te creëren, viel nog niet mee. ZECC wilde het oorspronkelijke betonnen cassetteplafond zichtbaar laten, akoestische plafonds waren dus geen optie. Op de houten verdiepingsvloer kwam om contactgeluid te dempen een isolerende laag kokos, met daarop een soort zwevende gegoten vloer. Van der Meer: “We hebben ook voor alle huurders contractueel vastgelegd, dat ze op de verdieping een zachte vloer moeten leggen. Verder hebben we akoestische panelen toegepast en achterkanten van kasten bekleed. Op een paar plekken hebben we gordijnen opgehangen, ook voor meer privacy. De akoestiek is nu boven best goed. Beneden willen we nog wat meer voorzieningen maken, zoals akoestische wandpanelen en panelen tussen balken.”
In verband met de overvloed aan daglicht in de Onderdelenloods is er buitenzonwering aangebracht voor de ramen en de lichtstraat. Deze zorgt ook dat het gebouw niet te veel opwarmt. “We hebben wel koeling door middel van een warmtepomp, maar we willen de warmte toch zoveel mogelijk buiten houden.”
De verlichting is op de verdieping voor alle units identiek, wat ’s avonds een mooi effect oplevert. Op de stramienen is om de vier meter dwars op het gebouw mooie lijnverlichting aangebracht, met zowel up- als downlighters. “Je kunt een beetje spelen met het lichtniveau. Voor de begane grond kunnen alle huurders het zelf invullen, wij hebben in onze ruimte LED-eilanden en sfeerverlichting op specifieke plekken toegepast.”
Tribune
Bij het interieurontwerp gebruikte Zecc materialen en elementen die het oorspronkelijke karakter van de loods versterken, zo zijn de studio’s op de begane grond afgewerkt met een gevlinderde betonvloer. In het eigen kantoor staat een lunchbar gemaakt van restmaterialen die vrijkwamen tijdens de verbouwing. Van der Meer: “Het losse meubilair moeten we nog verder uitwerken, we hebben basic stellingkasten gebruikt om in de sfeer van het magazijn te blijven. Verder hebben we kleur toegevoegd door middel van kleurblokken, en er is heel veel beplanting. De podiumtrap werkt ook goed, daar hebben we al een lezing georganiseerd. Elke maandag zitten we met het hele team op de tribune en bekijken op een scherm wat we de komende week gaan doen.” Zecc transformeerde de Onderdelenloods in iets meer dan een jaar tijd. “We zijn dertien maanden na de start van de sloopfase verhuisd. We hebben tien maanden aan het casco gewerkt, en drie maanden aan het interieur. Ik vind het zelf een waanzinnig mooie werkplek geworden, het is een feest om hier iedere dag te werken. En ik ben trots dat we dit hebben aangedurfd. We hebben als eigenaar en verhuurder de verantwoordelijkheid voor het gebouw, maar onze huurders zijn heel tevreden. Ik kan niet wachten, tot het warmer wordt en we met de deuren open kunnen werken, dan zit je bijna in het park.”
Legenda
Opdrachtgever Zecc Vastgoed BV
Architect en interieurontwerp Zecc Architecten
Maatwerk meubilair Raumkultur
Los meubilair Lensvelt
Vloerbedekking verdieping Tarkett obsolete gelegd door Dutch Flooring Solutions
Linoleum trap Forbo
Werkplekverlichting Pragmalux
Pet vilt ReFelt
Beplanting binnen Groen Imago
Installatieadvies Visscher Bouw en Installatieadvies
Constructieadvies Bouwstructuur Ingenieursbureau
W-Installaties Fred van de Pol & zn. Installatietechniek
E-installaties MNI Elektrotechniek
Lichtstraat Velux
Stalen kozijnen Baars / Gevelbeheer
Buitenzonwering Schellekens
Aannemer R & R Bouw