Een van de eerste luchthavenlounges die M+R ontwierp was de in 2008 opgeleverde Privium Clublounge op Schiphol, die veel internationale aandacht en waardering kreeg en door tv-zender Arte zelfs werd gekozen tot één van de tien mooiste designbars ter wereld. Mede naar aanleiding van deze lounge werd M+R in 2015 gevraagd om deel te nemen aan een internationale competitie voor een lounge op Sheremetyevo International Airport, de grootste van de drie luchthavens van Moskou, met in totaal zes terminals.
Competitie
Er moest een upgrade komen voor drie lounges, twee grote en een kleine. M+R werd geselecteerd voor de kleine – de Matroesjka Lounge – een hele eer volgens Hans Maréchal: “Sheremetyevo VIP kiest bureaus van internationale faam, waaronder het Duitse AS+P en het Engelse JPA design.” Voordat hij de opdracht aannam, won Maréchal eerst de nodige informatie in over het werken in Rusland. Een bekende die daarmee ervaring heeft, stelde onder meer dat hij zich af moest vragen welk risico hij zou nemen. “We hebben daarom gesteld dat we volgens de rechtsverhouding De Nieuwe Regeling (DNR) zouden werken, en dat was geen enkel probleem. We werden zelfs al betaald voordat we de eerste streep op papier hadden gezet.” Vervolgens werd een VO gemaakt en de opdrachtgever was direct zeer enthousiast: “We love it.” Daarop werd het DO uitgewerkt en in één middag alles met de aannemer en opdrachtgever doorgenomen.
Daarna was het een tijd stil, en net toen Maréchal zich afvroeg hoe het met de lounge zou zijn, ontving hij foto’s van het eindresultaat en werd M+R direct gevraagd mee te doen aan de competitie voor een van de lounges in een nieuw te bouwen grote terminal voor binnenlandse en internationale vluchten, die klaar moest zijn voor het WK voetbal 2018. De competitie betrof een VIP- en twee business lounges, M+R won de opdracht voor een business lounge, de grootste van de drie. “We kregen de opdracht al voordat we een VO hadden gemaakt”, vertelt Maréchal, “heel anders dus dan in Nederland waar ze een beetje zijn doorgeslagen qua regels en procedures.” Daar bleef het echter niet bij: kort daarna werd M+R ook gevraagd voor de VIP Lounge.
Tatlin
De briefing voor de business lounge – de Rublev Lounge – was beperkt. Hierin werd onder meer gesteld dat de lounge moest voldoen aan de internationale normen van Skytraxx voor luchthavenlounges; deze gaan bijvoorbeeld over slaapkamers, rook- en vergaderruimten, en het aantal zitplaatsen. “Vergelijkbaar met de sterrennormering voor hotels”, stelt Maréchal, “en ze zeggen veel over de gewenste kwaliteit.” Daarbij wilde de opdrachtgever een lounge van internationale allure. “Russen zijn een trots volk met veel liefde voor hun eigen land, maar ze willen ook graag bevestiging van de buitenwereld.”
De business lounge bevindt zich een hal van ruim 2.600 m2, maar het programma van eisen was volgens Maréchal te groot voor de beschikbare ruimte. Hij stelde daarom voor een extra verdieping te creëren door middel van een mezzanine. Om de grote ruimte in te delen, ontwierp M+R een drietal sculpturale elementen die zijn gebaseerd op het Russisch constructivisme, de ‘concept anchor’ van het ontwerp. De structuur grijpt terug op de Tatlin Toren – het Monument voor de Derde Internationale van kunstenaar Vladimir Tatlin, een van de grondleggers van het constructivisme. De vorm van de elementen is afgeleid van de uivormige koepels van de torens van traditionele Russisch-orthodoxe kerken. De elementen zijn niet alleen ware eyecatchers, ze creëren ook verschillende zones in de lounge. Er zijn in totaal 460 zitplaatsen – om te werken, te eten of te ontspannen – waarbij elke zitplaats volop ruimte en privacy biedt. Daarnaast is er veel openheid, want stelt Maréchal: “Ook het ‘kijk mij nou gehalte’ is belangrijk, het zien en gezien worden.” Een andere eyecatcher – naar idee van de technisch directeur van Sheremetyevo VIP, Sergey Ryabchikov – is de van Corian vervaardigde foodcounter, die met 34 meter de langste ter wereld is – geverifieerd door Guinness World of Records.
Noorderlicht
Een tweede concept anchor is het noorderlicht dat terugkomt in de ronde lichtelementen met daglichtkoepels in het plafond. In de elementen is dynamische verlichting aangebracht, die in de loop van de dag verandert van lichtkleur en intensiteit en zo steeds voor een warme sfeer zorgt. Maréchal had oorspronkelijk groen licht gepland, met groene bijpassende tapijten. “Maar Aeroflot is de grootste gebruiker, en groen is de kleur van de concurrentie. Daarom is nu Aeroflot–blauw gebruikt.” Ook de speciaal met bloemenmotief ontworpen tapijten zijn blauw, en steken mooi af tegen de witte terrazzovloer.
Het golvende plafond van de lounge is afgewerkt met houten lamellen, die één voor één met een hoogwerker zijn aangebracht. Een deel van de wanden is bekleed met massief eikenhouten schijven, die verwijzen naar de wijze waarop uienkoepels vaak worden bedekt. Hierin zit ledverlichting die ‘s avonds een prachtige sterrenhemel vormt. De in totaal 7500 schijven zijn eveneens handmatig aangebracht. Ook elders zijn vooral duurzame en natuurlijke materialen gebruikt, zoals wit en blauw Russisch marmer, verkregen binnen een straal van 100 km rond Sheremetyevo. De door M+R ontworpen bewegwijzering is uitgevoerd in koperkleur en inmiddels de standaard voor alle lounges op Sheremetyevo.
Net als bij de Matroesjka Lounge was M+R niet direct betrokken bij de uitvoering van het project en ook hier ontving Maréchal na verloop van tijd de foto’s. “Toen ik ze zag, schoten de tranen me in de ogen – ze hadden het vrijwel precies gemaakt zoals we het wilden. Wanneer krijg je nu in Nederland zo’n kans om je visie neer te zetten en je je er vervolgens niet druk over hoeven te maken, en dan staat het er opeens voor 95 procent? Hier wordt tijdens het ontwerp- en bouwproces eindeloos vergaderd en lijkt het proces soms belangrijker dan het resultaat.”
Lichtfontein
De VIP Lounge – voor zowel vertrekkende en aankomende reizigers – is in dezelfde terminal als de Rublev Lounge, maar een stuk kleiner. Hij is dan ook bedoeld voor de ‘happy few’: er is bijvoorbeeld een aanvoerroute voor limousines en voor het gebruik dient een flink bedrag te worden neergeteld. “Alles draait hier om pure luxe”, vertelt Maréchal, “en je wordt er geheel ontzorgt.” De natuurlijke elementen aarde, lucht, water en vuur vormen de basis van het interieurontwerp en reflecteren de diversiteit van de Russische natuur. Zo zijn er prachtige golvende wanden die verwijzen naar zandgrotten. De wanden zijn gemaakt van geolied massief hout en scheiden de serviceruimten van het bezoekersdeel. Achter een wand in dezelfde vormentaal is een vergaderruimte; voor deze wand wilde Maréchal echt glas, maar hij is uitgevoerd in perspex, waardoor hij wit is in plaats van het beoogde groen. “Na testen op locatie bleek het glas volgens Sergey Ryabchikov echter te beschadigingsgevoelig. De lounge is verder vrijwel geheel conform het DO uitgevoerd en alles is in goed overleg aangepast, de opdrachtgever ging zeer respectvol met ons om.” Natuurlijke materialen voeren echter de boventoon, zoals houten plafonds, een vloer, bar en receptiebalie van wit Russisch marmer en als klap op de vuurpijl een spectaculaire lichtfontein van Murano-glas. Rond de fontein staan comfortabele zitjes op een hoogwaardig tapijt, daarnaast zijn er zitjes tussen halfhoge gestoffeerde wanden die meer privacy bieden. Ook zijn er een kinderruimte, een wapenkamer voor jagers die op reis gaan en zelfs een tweetal uiterst luxueuze hotelsuites.
Vertrouwen
Ook de Rublev en de VIP Lounge vielen uitstekend in de smaak bij de opdrachtgever: “De eigenaar vindt de Rublev Lounge zelfs de mooiste van de luchthaven”, weet Maréchal. Het bleef echter niet bij alleen waardering: inmiddels worden in een aanbouw zijnde uitbreiding van de terminal nog eens twee lounges op Sheremetyevo naar ontwerp van M+R gerealiseerd – de Chagall en de Malevich Lounge, die begin 2020 worden opgeleverd. Het conceptthema voor de Chagall business lounge (met 382 zitplaatsen) is ‘Russian Elegance’ en ook hier speelt de Russische natuur een belangrijke rol. In het interieur komen gebogen wanden en plafonds die opgebouwd zijn uit verschillende lagen die daarin gesleten lijken te zijn. “Net als de Wolga lagen in de aardbodem slijt”, stelt Maréchal. De lagen zijn onafhankelijk van elkaar gevormd, waardoor een prachtig schouwspel van lijnen en golven ontstaat. De zitgroepen komen op verhogingen, als eilanden op willekeurige plekken in de rivier. De lounge wordt gesegmenteerd in kleurgroepen, op een aantal plaatsen worden schilderijen van Chagall als glasmozaïeken op kolommen aangebracht en achter de receptie komt een groot glas in lood object – Chagall was ook een groot glaskunstenaar.
De Malevich Lounge ten slotte – genoemd naar schilder Kasimir Malevich, ook een grondlegger van het constructivisme – wordt nog groter dan de Rublev Lounge en komt aan het einde van een pier, waar je rondom uitzicht hebt op de luchthaven. De plattegrond van de lounge is gebaseerd op een schilderij van Malevich, blikvangers hier worden onder meer de geheel in travertin uitgevoerde wanden.
Sheremetyevo International Airport blijft uitbreiden en er is nog een derde fase voor de terminal gepland. Maréchal: “Wellicht mogen we ook daarvoor lounges ontwerpen. We kennen de opdrachtgever steeds beter en het wederzijds vertrouwen is gegroeid. We weten ook steeds beter wat de mogelijkheden en beperkingen zijn en hoeven geen discussies aan te gaan over bijvoorbeeld het soort stoelen. Daardoor worden ook de ontwerpen steeds beter.” Interieurs van luchthavenlounges zijn Maréchal in ieder geval op het lijf geschreven – M+R heeft een ruime ervaring in het ontwerpen van ruimten als theaterfoyers en hotellobby’s: “Een luchthavenlounge is in feite als een grote hotellobby. Het draait allemaal om hospitality – het gaat over sfeer, beleving en well being voor een internationaal publiek van mensen die weinig met elkaar te maken, maar hetzelfde doel hebben, of het nu een reis of een voorstelling is.”
www.mplusr.nl
(TEKST Rutger van Oldenbeek – FOTOGRAFIE Studio de Winter | Herman de Winter)
LEGENDA
Opdrachtgever Sheremetyevo VIP; Sergey Ryabchikov, Tatyana Kuznetsova, Yuly Ivanov
Ontwerp M+R interieurarchitecten; Hans Maréchal, Bart Diederen, Emy Liebregts, Pim Rongen, Nena van Gemert, Anja Romme, Daphne van der Ploeg, Angela van Berlo, Idy van Veghel.
Lichtontwerp M+R i.s.m. Iguzzini, John Viveen
- Bekijk ook
- http://www.mplusr.nl