Kantoor De Zwarte Hond: wederopbloei van het Grotiushuis

De Zwarte Hond verhuisde vorig najaar zijn Rotterdamse kantoor naar het Grotiushuis aan de Westblaak. Dit monument is in 1957 ontworpen in wederopbouwstijl door H.D. Bakker, bekend van zijn ontwerp voor de Maastorenflat. “Herman Bakker was een tijdgenoot van Hugh Maaskant, maar minder bekend” aldus Bart van Kampen, architect en partner bij De Zwarte Hond. “Wij vinden gebouwen uit de wederopbouw­periode heel interessant. Het is een overgangsfase, waarin architecten veel deden met heel weinig.”
De verhuizing naar het Grotiusgebouw werd ingegeven door ruimtegebrek – vanwege de groeiende schaal en complexiteit van de opdrachten moest het bureau op zoek naar een andere, meer geschikte locatie. Van Kampen: “We waren uit ons vorige kantoor in het Rotterdam Building gegroeid. Bij de zoektocht naar een nieuw kantoorgebouw hadden we twee eisen: het moest in de binnenstad zijn, en het mocht geen systeemplafonds hebben. We hebben eerst gekeken in het oude WTC, maar daar mochten we geen wand uithalen. Toen kwam dit gebouw in beeld. Het is een kantoorgebouw met appartementsrechten en een VVE, heel bijzonder voor Nederland. Het gebouw bestaat nog, omdat het nooit van een belegger is geweest. Anders was het in de jaren tachtig zeker gesloopt. Inmiddels is het een gemeentelijk monument.”

Oorspronkelijke materialen

De Zwarte Hond deed de herinrichting van het 750 m2 grote kantoor in eigen beheer, en maakte gebruik van pure, eerlijke materialen die voor zichzelf spreken. Daarbij zijn de aanwezige oorspronkelijke materialen zoveel mogelijk hergebruikt. Architect en associate Lisa van der Slot: “We hebben het betoncasco kaal gehaald; nu kun je nog echt die oude plankjes in het beton zien zitten. Dat geeft rauwheid, anders was het iets te gelikt geworden.” Ook de karakteristieke ramen bleven behouden. Van Kampen: “Alle ramen hebben stalen kozijnen met mooie taatsramen die nog heel goed zijn. Het is enkel glas, daarom gaan we als het haalbaar is aan de binnenzijde een voorzetgevel toevoegen.”
Het gebouw had een gangzone met wit en groen marmer en mooie houten deuren. Van Kampen: “Al het witte marmer hebben we hergebruikt in stukken van 60×40. Het groene marmer wilden we voor het keukenmeubel gebruiken, maar dit marmer brak door zijn kwetsbaarheid bij het verwijderen dusdanig dat het niet herbruikbaar bleek. Het keukenmeubel is dan ook van nieuw marmer.” Dit keukenmeubel en de grote leestafel zijn al te zien zodra je het kantoor binnenkomt – de plek met de meeste reuring ligt het dichtst bij de entree.
Van Kampen: “Je komt binnen in de informele zone, de werkplekken bevinden zich meer achterin de ruimte.” Wat opvalt, is dat geen van de 57 werkplekken aan de bijna 50 meter lange gevel ligt. “De oorspronkelijke structuur van het kantoor had een midden-corridor. Nu ligt de verkeersruimte aan de gevel. Niemand heeft dus een bureau bij het raam, we hebben daar zitjes gemaakt.” Over de lengte van het kantoor verspreid staan drie glazen volumes; hierin bevinden zich de vergaderruimte, de belplekken en de maquettewerkplaats.

Architectuurhelden

De jaren twintig en vijftig van de vorige eeuw vormden een belangrijke inspiratiebron bij de inrichting. Van Kampen:” Als architectenbureau vinden wij dit interessante periodes. We hebben het gebouw ingericht met onze architectuurhelden in het achterhoofd, onder andere Ludwig Mies van der Rohe en Louis Kahn. We houden van dat hele verfijnde ontwerp met mooie materialen. Het groene ‘Verdi Alpi’ marmer dat we gebruikt hebben vind je ook in het Barcelona paviljoen, en het hoogkant eiken voor de vloeren werd in de jaren vijftig geïntroduceerd. De ranke stalen kozijntjes refereren aan de kozijnen uit die tijd.”
Ook het losse meubilair is met zorg gekozen en omvat stoelen van onder meer Mart Stam en Josef Hoffmann. “De Club 1910 stoelen lijken gecapitonneerd, het is een moderne interpretatie van de Chesterfield. Verder nog Le Corbusier LC2 en Rietveld, want dat hoort ook bij het begin van het Modernisme.”
Passend in deze sfeer zijn de bureaubladen afgewerkt met zwart linoleum, en voorzien van zwarte computerapparatuur. Van der Slot: “Iedereen heeft nu twee beeldschermen. We zijn in dit kantoor kleinere bureaus gaan gebruiken, van 90 bij 1 meter 80. We hebben dit eerst uitgeprobeerd, vroeger werkten we aan grotere bureaus. Als bureaustoelen hebben we na uitgebreid testen gekozen voor zwarte Engelbrechts KEVI 2060-stoelen uit de jaren vijftig. We houden wel van Spartaans zitten, en er zijn ook sta-werkplekken.” Om de zichtlijnen open te houden, zijn lage eikenhouten kasten toegepast waarin iedereen kastruimte heeft.

Daglicht in het Grotiushuis

De Zwarte Hond wilde geen systeemplafonds, zodat de techniek op een andere manier verborgen moest worden. Van der Slot: “Er ligt overal hoogkant mozaïek eiken, waarbij we de vloer iets opgehoogd hebben omdat alle bekabeling door de vloer loopt. Voor de flexibiliteit hebben we extra vloerpotten toegevoegd, er zijn nu in totaal zo’n zeventig aansluitingen. De airco units hebben we in een koof boven de ramen weggewerkt en zwart gespoten. Voor de ramen hangt zachtgroene vitrage, gemaakt van gerecycled oceaanplastic.”
Het kantoor heeft geen gestucte wanden. “Alles is wat het is. De wanden zijn voor een deel afgewerkt met het originele witte marmer, dat we eraf gehaald, ‘gebookmarked’ en weer teruggeplaatst hebben.” Om te zorgen voor een prettige akoestiek zijn Ecophon solo plafondeilanden toegepast, en viltwanden die tegelijkertijd als prikbord fungeren. Elk plafondeiland is voorzien van een verlichtingsarmatuur, dat met een iPhone is te bedienen. In het kantoor is gekozen voor gericht licht. ”We hebben overal downlighters gebruikt, dat vinden we gezelliger dan dat diffuse tl-licht. Er komt hier heel veel daglicht binnen, dus 400 lux is genoeg. De lampen dicht bij de gevel zijn daglichtgevoelig.”

Monumentale stijl

Gevraagd naar de interieurelementen waarover ze het meest tevreden zijn, noemen beide architecten de gebruikte materialen en het open karakter van de ruimte. Van Kampen: “De plafonds en de vloeren lopen door. Het enige nadeel hiervan is, dat je het moeilijk geluidsdicht krijgt. Dat merk je nu iedereen weer op kantoor komt, er is meer geroezemoes.”
Nu het bureau eenmaal gesetteld is in het kantoor, wordt het tijd om de rest van het gebouw onder handen te nemen. Van Kampen: “De toevoegingen die in een latere periode aan de gevel zijn gedaan, passen niet bij de architectuur van het pand. We willen het Grotiushuis in ere gaan herstellen, zo gaan we ook de hoofdentree opnieuw vormgeven. Hierbij willen we de monumentale stijl van Bakker combineren met een eigentijds accent.”

www.dezwartehond.nl

(Tekst: Eva Vroom – fotografie: ScagliolaBrakkee)

LEGENDA
Interieurarchitect De Zwarte Hond
Kasten Harryvan
Los meubilair Josef Hofmann Kubus Chair; Le Corbusier fauteuil LC2 Cassina); Gerrit Rietveld Utrecht armchair (Vitra); Vergaderstoel Eames EA108 alu (Vitra) Mies van der Rohe Brno stoel MR50 (Knoll), Mart Stam Thonet S33 stoel; KEVI 2060 stoelen (Engelbrechts ), EFG (bureaus), Eileen Gray adjustable table E1027 (ClassiCon), Hay, Muuto
Verlichting Zumtobel
Gordijnstoffen De Ploeg
Eiken vloer Bouwhuis Parket
Akoestische panelen/plafondeilanden Ecophon
Aannemer Vidastone
Oppervlak 750m²