MaterialDistrict Utrecht 2024 – van 6 tot en met 8 maart in de Werkspoorkathedraal – legde dit jaar extra de nadruk op biobased, circulaire en regeneratieve materialen, en accentueerde hun belang bij het tegengaan van de klimaatverandering en het oplossen van het dreigende grondstoffentekort.
Er kwamen ruim 5.651 professionals naar MaterialDistrict Utrecht, een stijging van 28% ten opzichte van vorig jaar. Ruim 150 exposanten, van gevestigde bedrijven tot beginnende start-ups, presenteerden een breed scala aan duurzame en circulaire innovaties, binnen thema’s als Circulariteit, Wellbeing en Energietransitie. Innovaties in verschillende materiaalcategorieën boden de bezoeker volop inspiratie; van zalmleer en 3D-geprint gerecycled plastic tot groene dakbedekking van geëxpandeerd kurk en circulair kantoormeubilair zonder traditionele lijmen of schroeven. Zo bood MaterialDistrict Utrecht bezoekers de mogelijkheid om in contact te komen met fabrikanten en nieuwe materialen voor hun toekomstige projecten, en betekende de beurs een belangrijke stap voorwaarts in het bevorderen van duurzaamheid binnen de architectuur- en interieurbranche.
Tastbare ervaring
Het leidende thema van de materialententoonstelling was dit jaar duurzaamheid met zo’n 250 duurzame en circulaire materiaalsamples, variërend van biobased materialen tot producten gemaakt van geüpcyclede grondstoffen. De tentoonstelling bood een tastbare ervaring met de nieuwste trends op het gebied van materiaalinnovatie – van textiel gemaakt van zeewier en terrazzo gemaakt van bouw- en sloopafval, tot akoestisch vilt gemaakt van maïs.
Als aanvulling op de exposanten-presentaties en materialen-tentoonstellingen waren er simultaan twee theaterprogramma’s waarin een line-up van 60 sprekers uit verschillende vakgebieden hun kennis en ervaring met de bezoekers deelden. Het lezingenprogramma werd mede mogelijk gemaakt dankzij de samenwerking met een aantal vooraanstaande organisaties waaronder PEFC Nederland, Biobased Creations, Fibershed, BNI, Biophilic Design Academy en Matter Technologies.
Leren en verbinding maken
Het succes van de beurs was voelbaar in de overweldigend positieve reacties van zowel exposanten als bezoekers; 75% van de bezoekers vond hun bezoek aan het evenement belangrijk tot zeer belangrijk, waarbij 87% van hen het evenement zou aanbevelen aan branchegenoten. Daarmee was MaterialDistrict Utrecht 2024 niet alleen een beurs, maar ook een katalysator voor innovatie en creativiteit op het gebied van materialen voor het ruimtelijke domein. Een evenement dat zowel professionals als enthousiastelingen samenbracht en een platform bood om te ontdekken, te leren en verbinding te maken. Met de vernieuwende aanpak en het gevarieerde aanbod heeft MaterialDistrict Utrecht bij velen indruk gemaakt, en het bewustzijn gecreëerd dat duurzame materialen een cruciale rol spelen bij de vormgeving van onze toekomstige wereld.
De volgende MaterialDistrict Utrecht is van 12 tot en met 14 maart 2025, opnieuw in de Werkspoorkathedraal.
Van Plestik
vanPlestik is een ontwerpstudio en duurzaam productiebedrijf dat uitsluitend werkt met plastic afval dat nu niet of nauwelijks wordt gerecycled. Om het plastic te kunnen verwerken heeft vanPlestik zelf 3D-printers ontwikkeld, die het afval gebruiken als grondstof. Met deze printers is het mogelijk om lokaal plastic te recyclen in unieke, hoogwaardige en betaalbare circulaire objecten, zoals stoelen, tafels en lampen. Een voorbeeld is deze Compact Sun – een wandlamp die het resultaat is van een onderzoeksproject waarin vanPlestik samen met projectpartners Emmaus de Bilt, The Good Plastic Company, Cantor en Searious Business zocht naar een oplossing voor de enorme stroom afgedankte CD's. De kap van het lampje is 3D-geprint van afgedankte CD hoesjes. De 30 x 30 x 15 cm metende Compact Sun is verkrijgbaar via de vanPlestik webshop, met of zonder snoer.
Mogu
Het Italiaanse Mogu ontwikkelde in samenwerking met Arup het Foresta-systeem, dat is geïnspireerd op het gevoel dat je krijgt wanneer je door een bos loopt. De panelen zijn opgebouwd uit akoestische modules die bestaan uit plantaardige materialen van schimmels (mycelium), gekweekt met behulp van landbouwafval uit de textielindustrie. De panelen worden ondersteund door een frame van regionaal beukenhout. De champignonculturen combineren en verbinden zich met de natuurlijke vezels, en na een warmtebehandeling ontstaat een nieuw, duurzaam biocomposietmateriaal met bewezen geluidsabsorberende eigenschappen. Het uiteindelijke materiaal bevat geen sporen, wat een gezonde en veilige omgeving bevordert. Dankzij hun modulaire ontwerp kunnen de panelen naar eigen inzicht aangepast worden in kleur en textuur. De panelen zijn 100% biobased, biologisch afbreekbaar en VOC-vrij. Foresta is er in verschillende natuurlijke kleuren, geometrieën en texturen, en toe te passen in uiteenlopende werkomgevingen.
Diggels
Diggels is een initiatief van Studio Volop – een maatschap van de ontwerpers Volken de Vlas en Gerard de Hoop. Enkele jaren geleden startte de ontwerpstudio een onderzoek naar nieuwe mogelijkheden van puinstromen en lokale herwinbare grondstoffen, wat resulteerde in een duurzaam en 100% circulair terrazzo – Diggels. Bouw- en sloopafval is één van de grootste afvalstromen ter wereld. Een gedeelte van dit afval wordt hergebruikt en gedowncycled, en verdwijnt onder meer onder het wegdek. Het doel van Diggels is om deze gerecyclede grondstoffen te upcyclen en nieuwe materialen en producten te ontwikkelen voor interieurtoepassingen, werk- en aanrechtbladen. Op basis van gerecycled beton, metselwerk, baksteen, glas en dakpannen en lokale schelpen worden verschillende terrazzo’s ontwikkeld. Diggels is hier te zien in het hoofdkantoor van woningbouwvereniging Domesta in Emmen, waarvoor Studio Oak het interieur ontwierp. (Foto: Erikjan Koopmans).
Fabrikoos
Fabrikoos maakt meubelen voor gezonde werkomgevingen, waarvoor uitsluitend circulaire materialen gemaakt van natuurlijke grondstoffen of reststromen worden gebruikt. De producten worden geproduceerd met een computergestuurde (CNC) freesmachine met een precisie van 0,1mm. Deze precisie maakt het gebruik van slimme verbindingen mogelijk, waardoor de meubelen ‘op frictie’ in elkaar zitten, zonder spijkers, schroeven of lijm. Hierdoor kunnen alle producten gemakkelijk in- en uit elkaar worden gehaald – voor bijvoorbeeld transport of hergebruik. Naast de functionele aspecten zorgen de remontabele verbindingen ook voor een unieke uitstraling. Een voorbeeld is deze Booth, die er is in verschillende kleuren en materialen, zoals HPL, bamboe en Valchromat. Fabrikoos is onderdeel van TheNewMakers, een design-build studio in Delft waar meubelmakers, architecten, ingenieurs, productontwerpers, it’ers en bouwers werken aan ‘disruptief circulaire woon- en werkomgevingen’.
Studio VIX
Studio VIX toonde de Grutto, een leun-zit-kruk voor actieve werksessies. Leunen tegen Grutto zorgt ervoor dat je in een actieve sta-houding blijft met minimale belasting van rug en benen. Dankzij de lichte zithoek wordt je wervelkolom in de perfecte S-vorm gezet, wat het zuurstoftransport ten goede komt en de druk op de darmen vermindert, met als resultaat minder vermoeidheid. Ook te zien was het Pad Agile-board, een whiteboard en akoestisch R-PET prikbord voor agile- of scrumsessies, tevens te gebruiken als flexibele scheidingswand. Beide meubelen zijn ontworpen volgens het ECO flat-pack principe: ze worden op maat vervaardigd in een materiaal naar keuze, zoals Eco-plex, bamboe of 100% gerecycled plastic. Ze kunnen als plat pakket vervoerd worden en zijn eenvoudig in elkaar te zetten en te demonteren – om zo in mono-materialen te recyclen. Zo is over elke stap nagedacht om de CO2-uitstoot tot het maximale te beperken.
Ege
Ege Carpets toonde verschillende innovaties op gebied van duurzaamheid – waaronder de nieuwe collectie SHE, ontworpen door Laura Bilde en Linnea Blæhr. SHE is onderdeel van WOOL100, een collectie tapijten voor de hospitality- en projectmarkt die voor 100% uit wol bestaan en daardoor volledig gerecycled kunnen worden; de industriestandaard op dit gebied is 80% wol, 20% nylon, maar deze materialen kunnen niet van elkaar gescheiden worden. Door initiatiefnemer en voorloper te zijn in deze ontwikkeling hoopt Ege andere fabrikanten en de hospitalitymarkt te motiveren hen te volgen. SHE bestaat uit zes dessins die zijn geïnspireerd op (weef)technieken uit de jaren 30 en 40. De ontwerpen komen voort uit interpretaties van kenmerkende patronen die zijn ontstaan door verschillende weeftechnieken, experimentele expressionistische vormen of juist eenvoudige en grafische schilderijen.
Eversom Design
Eversom, de circulaire designstudio van Ilse Evers, ontwerpt en vervaardigt producten van ‘leer’ van een bijzonder soort slangen: afgedankte brandweerslangen. Het materiaal – synthetisch rubber – is ongeschikt voor recycling, maar leent zich uitstekend voor hergebruik en gaat veel langer mee dan dierlijke of plantaardige materialen. De slangen, met het reliëf aan de buitenkant, de codering, de merknamen en de verkregen littekens, bereiken opgerold het atelier van Evers. Daardoor zijn ze plat met sterk gebogen randen. Nadat de losgesneden stukken grondig zijn gewassen en gesorteerd, kan het scheppen van een product beginnen. Daarbij laat Evers het materiaal de vorm bepalen, en niet andersom. Van het brandweerslangenleer maakt zij onder meer riemen, armbanden, tassen en accessoires als brillenkokers en onderzetters, maar ook kleden, krukken, fauteuils en kamerschermen.
Maiburg
Bij Maiburg konden bezoekers kennis maken met Honext – een 100% circulair, CO2-negatief en brandvertragend plaatmateriaal, gemaakt van geüpcyclede vezels van karton- en papierafval. Het materiaal onderscheidt zich van andere vezelpanelen door de mate van duurzaamheid en onderbouwing van de productclaims door allerlei erkende metingen en certificeringen. Zo is Honext is Cradle-to-Cradle Gold gecertificeerd, uniek in de wereld van plaatmateriaal. Het heeft ook Material Health Gold level 4.0, waarmee het voldoet aan de strengste eisen op het gebied van gezondheid. Honext wordt gemaakt door het jonge en innovatieve bedrijf Honext Material uit Barcelona, waar een team van experts een speciaal procedé voor het materiaal heeft ontwikkeld. Het is volledig samengesteld uit cellulose-afval van de papierindustrie en kan steeds weer opnieuw worden gerecycled, zodat het in tegenstelling tot bijvoorbeeld spaanplaat nooit weer afval wordt. Bovendien zijn de cellulosevezels dankzij een speciaal procedé zeer sterk verbonden zonder aanvullende harsen – een van de eigenschappen die Honext een gezond alternatief voor bestaande materialen maakt. Maiburg toonde de diverse mogelijkheden van Honext – zoals akoestische panelen, decoratieve wandafwerkingen, scheidingswanden, vloeren, plafonds en meubelen.
Hollandfelt
Hollandfelt, de vooraanstaande leverancier van wolvilt, toonde de verschillende eigenschappen en mogelijkheden van het product. Het vilt wordt gemaakt door wolvezels van het Merinoschaap met gebruik van natuurzeep, heet water en wrijving te vervilten. Onder een microscoop is te zien dat wolvezels schubben hebben. Deze gaan onder invloed van natuurzeep en warmte openstaan, en door de wrijving haken deze in elkaar – waardoor het wolvilt ontstaat. Het materiaal heeft uitstekende akoestische eigenschappen en is bovendien volledig recyclebaar. Het kan worden gebruikt voor onder meer wanden, plafonds en vloeren, als wandbekleding kan het direct op de wand worden bevestigd. Door de natuurlijke eigenschappen van wol (onbrandbaar, isolerend, vuil- en vochtafstotend) is wolvilt geschikt voor gebruik in onder meer de horeca, theater en musea. Hollandfelt werkt samen met tal van bekende (interieur)architecten en is al veelvuldig toegepast in projecten – zoals hier op de wand bij Newday Offices in Arnhem, ontworpen door the Fresh Perspective. (Foto: Titia Hahne).
Wallcarp
WallCarp vervaardigt akoestische wandpanelen, deskscreens en roomdividers op basis van een hoogwaardig akoestisch textiel, dat is te personaliseren met een design naar wens. De panelen kunnen op elk gewenste maat worden geproduceerd. Ze zijn vrijwel onverwoestbaar en hebben als basis een robuust textiel doek met een gesneden pool, met daarachter een akoestisch werkende viltbacking van gerecyclede pet. Met behulp van fotorealistische productietechnieken sluiten de oplossingen naadloos aan bij het interieurontwerp van bijvoorbeeld restaurants, kantoren of publieke ruimtes, maar ook woningen. WallCarp is te verkrijgen in verschillende systemen. Standaard hebben de panelen een aluminium omlijsting, optioneel kunnen de randen ook worden afgewerkt met hout of alleen stoffering. De vulling varieert naar wens, van gerecyclede spijkerbroeken tot afvalstromen uit de maakindustrie – die geperst zijn tot akoestische absorptieplaten. Zo garandeert WallCarp een hoogwaardig akoestisch interieurconcept met een lange levensduur.
VanHier
De Flow modulaire wandpanelen van VanHier zijn geïnspireerd op biophilic design: de natuur naar binnen halen in vorm, kleur, materiaal, textuur en geur. De decoratieve panelen zijn gemaakt van BioM, een door VanHier zelf ontwikkeld plaatmateriaal dat bestaat uit verschillende soorten natuurvezels; in Flow is sorghum (een graansoort) en olifantsgras verwerkt. De platen worden bewerkt met diverse natuurlijke kleurpigmenten en met 100% organische lijm verlijmd op een populieren multiplex drager. Vervolgens worden er met een lasersnijder verschillende mooie patronen gecreëerd. De Flow panelen hebben een afmeting van 122 x 83 cm en zijn modulair op te hangen, eventueel met behulp van een ophangsysteem. De panelen zijn er in verschillende kleuren – Naturel, Sneeuw Wit, Olijf Groen, IJs Blauw, Zee Blauw, Oud Roze of Grijs Bruin; in één paneel kunnen drie kleuren worden toegepast.
Tekst Rutger van Oldenbeek