KCAP en Kraaijvanger Architects maakten voor PostNL van het Haagse Stationspostgebouw een hoofdkantoor waar samenwerking, uitwisseling en verbinding centraal staan.
TEKST Eva Vroom
FOTOGRAFIE Ossip van Duivenbode
Het rijksmonumentale Stationspostgebouw naast Den Haag Hollands Spoor is een ontwerp uit 1939 van rijksbouwmeester Bremer. Dit imposante landmark building van 30.000 m2 heeft als schoolvoorbeeld van het Functionalisme grote historische, architectonische en stedenbouwkundige waarde. Het gebouw valt op, niet alleen door zijn ligging maar ook vanwege zijn bakstenen gevel met afgeronde vormen, waarin de brede stroken met vensters en ramen van glazen bouwstenen de verdiepingen aangeven. Het voormalige postsorteercentrum werd in de jaren negentig al door Kraaijvanger Architects gerestaureerd; nu heeft er een grootscheepse verbouwing plaatsgevonden om er een duurzame en sociale werkomgeving van de 21ste eeuw te realiseren. KCAP kreeg van projectontwikkelaars LIFE en SENS Real estate de opdracht voor de transformatie van het pand, Kraaijvanger was in opdracht van PostNL verantwoordelijk voor het interieurontwerp. “Het is een multi-tenant gebouw geworden” zegt Chantal Vos, associate partner bij Kraaijvanger. “PostNL ging zelf 75 procent van het gebouw gebruiken als hoofdkantoor, de overige ruimte is voor andere bedrijven. Bijzonder hierbij is, dat de kantoren van de andere huurders niet compleet afgescheiden zijn. Via grote vides staan hun ruimtes in verbinding met het kantoor van PostNL.”
Duurzaamheidseisen
De transformatie van het gebouw kende verschillende uitdagingen, zo maakte de rijksmonumentale status grote bouwkundige ingrepen onmogelijk. Ook golden er strenge duurzaamheidseisen: dankzij het herontwerp volgens WELL- en BREEAM-richtlijnen bezit het Stationspostgebouw nu als eerste rijksmonument in Nederland het hoogst haalbare energielabel A. De monumentale gevel kon intact blijven door de toevoeging van een glazen tweede huid aan de binnenzijde van het gebouw. Deze vormt een vrijwel onzichtbare isolatie, die energie bespaart en geluid van buiten weert. Bij de verbouwing zijn vrijgekomen materialen zoveel mogelijk hergebruikt.
Om in het statige gebouw met zijn T-vormige plattegrond de monumentale sfeer te herstellen, lag bij de renovatie het accent op de hoofddraagstructuur. Vos: “De bestaande liggers en kolommen zijn behouden, ook omdat het Stationspostgebouw een van de eerste gebouwen ter wereld is met prefab betonnen kolommen.”
Atrium
KCAP voegde mezzanines toe aan de oorspronkelijke hoge verdiepingen, verbonden door grote vides die het daglicht diep in het gebouw laten doordringen. Dit levert een geheel op van enkelhoge en dubbelhoge verdiepingen rond een indrukwekkend atrium, dat het gebouw letterlijk en figuurlijk opent - in dit levendige hart van het kantoor draait het om zien en gezien worden. Via bruggen en trappen kun je elkaar tegenkomen en de ruimte op verschillende manieren verkennen, zodat een prettige, ongedwongen sfeer ontstaat. Op de begane grond vind je het ‘Community Centre’ – met receptie, café, ontmoetingszones, gedeelde ruimtes en werkplekken. De bovengelegen verdiepingen zijn flexibel en toekomstbestendig ontworpen, met plattegronden en technische voorzieningen die een verscheidenheid aan werkplekconcepten faciliteren. Hierbij is alles gericht op de wens van Post NL om samenwerken, flexibel gebruik en het welzijn van de medewerkers centraal te stellen. Vos: “Bij de ‘mapping’ van activiteiten gekoppeld aan de verschillende gebieden in het interieur hebben we ons door het bijzondere gebouw laten leiden: rond de vides liggen de dynamische en informele zones voor ontmoetingen, samenwerken en overleggen, met in een ring daaromheen open, semi-open en besloten ruimtes.” Omdat het niet alleen gaat om ontmoeten maar ook om geconcentreerd werken, zijn er voldoende plekken om je terug te trekken. “Deze vind je vooral in het smallere deel van het gebouw: daar bestaat op alle verdiepingen twintig procent van de ruimte uit concentratiewerkplekken. Het samenwerken gebeurt vooral in het bredere, diepere deel.”
Kleinschaligheid en comfort
Om van het reusachtige gebouw een aangename werkomgeving te maken voor de 2400 medewerkers, introduceerde Kraaijvanger bij het interieurontwerp de typologie van het huis: niet volledig open, niet volledig flexibel. Vos: “Dit gebouw is echt enorm, acht halve voetbalvelden op elkaar. We wilden er geborgenheid en de menselijke maat in brengen. Toen we hier voor de transformatie met de opdrachtgever rondliepen werd ons gevraagd geen interieur te ontwerpen waar onze vakwereld straks op af komt, maar een gezellige omgeving waar de medewerkers gelukkig zijn.”
Het was een grote uitdaging om de imposante verdiepingen in kleinere eenheden op te delen, en tegelijkertijd zoveel mogelijk daglichttoetreding te behouden. Vos: “Om een open kantoortuin te voorkomen, wilden we het gebouw opdelen - met behoud van zicht, daglicht, transparantie en comfort.” Kleinschaligheid en comfort werden gevonden door aan te sluiten bij de structuur van het gebouw, met zijn traveeën van 5.85 m die weer zijn onderverdeeld in drie gelijke delen van 1.95 m. Vos: “We hebben het ritme van het monument opgezocht om het gebouw op te delen in ruimtes van verschillende grootte.” Deze kleinschalige, ruimtelijke en semi-transparante structuur staat centraal in het interieurontwerp en definieert groepsgroottes van 2 tot 12 werkplekken. Hierbij versterken de diversiteit en het meubilair de keuze tussen individueel of samen werken. “We hebben het interieurontwerp geprogrammeerd afgaand op groepsgroottes en manier van werken. De ruimtelijke structuur van het interieur ondersteunt de sociale structuur van de gebruikers.”
Pleinen en tuinen
De vides lopen parallel aan de gevel; in het verlengde hiervan creëerde Kraaijvanger over de lengte van het gebouw ruimtes van verschillende grootte voor activiteiten die een gesloten schil vereisen. Vos: “Het installatieconcept liet onvoldoende ruimte om gesloten ruimtes voor bijvoorbeeld vergaderen te positioneren, dat was alleen mogelijk in het midden van het gebouw. Om deze te ontsluiten zonder de omgeving te verstoren, hebben we op de centrale as lange straten gemaakt. Dit legt de hoofddraagconstructie op de middenas bloot, het is natuurlijk heel bijzonder om zo’n 90 meter lange feature te zien. We hebben van het middendeel de dynamische zone gemaakt, met hier en daar pleinen en tuinen waar je elkaar ontmoet. Langs de gevel is het rustig, hier zijn in enkele sparingen geveltuinen gemaakt.” Ook in de rest van het interieur zijn veel groenelementen te vinden: “Deze dienen om de vide op te delen, geluid te breken en schaal en comfort toe te voegen. We hebben om die redenen ook de keukens in de pantry-zone verhoogd met beplanting. Daarnaast vind je door het hele gebouw oude postkarren, die zijn getransformeerd tot groenelementen.”
Cultuurverandering PostNL
Kraaijvanger vertaalde de waarde en historie van het gebouw naar het interieur. Vos: “De taal van het interieur is niet historiserend, maar ook niet modern. We hebben het monument gelaten zoals het is, en er eerlijke materialen en warme kleuren aan toegevoegd om een prettige werkomgeving te creëren: hout, leemstuc, glas, aluminium, zelfhelend staal, baksteen van reststromen en terrazzo met een biobased binder. Deze materialen bepalen het ontwerp en spreken voor zich.” Ook textiel speelt een belangrijke rol in het ontwerp: grote doeken voegen een theatraal element toe aan de ruimte, en bieden tegelijkertijd beschutting en comfort. De verlichting draagt verder bij aan de huiselijke uitstraling: “In het klimaatplafond is alle verlichting geïntegreerd op 3000 lux, dus warmer dan normaal.” Materialiteit en kleinschaligheid definiëren functies, zones en routing zodat medewerkers de ruimtes optimaal en vanzelfsprekend gebruiken. Het resultaat is een sociaal werklandschap dat aansluit op de wensen van Post NL. Vos: “Een interieur beïnvloedt hoe we werken, leven, denken en voelen. Post NL vertelde ons dat er in de dynamische zones veel jong talent werkt, en dat er daardoor een soort cultuurverandering heeft plaatsgevonden. Voor mij is een ontwerp geslaagd als de gebruikers trots zijn op hun gebouw of interieur en er graag willen zijn.”
Legenda
Opdrachtgever KCAP LIFE, SENS real estate
Opdrachtgever Kraaijvanger Architects LIFE, PostNL
Architect KCAP
Interieurarchitect Kraaijvanger Architects
Interieurbouw Coors
Meubilair Workbrands
Verlichting Workbrands
Textiel Vescom, Coors
Vloeren Duracryl
Mobiele wanden Espero
Beplanting Ambius
Wayfinding Studio Dumbar
Installaties Unica
Management en duurzaamheid Traject
Aannemer J.P. van Eesteren / BESIX
- Bekijk ook
- www.kraaijvanger.nl
- kcap.eu