Op het lijf geschreven

Tekst Eva Vroom

De Nationale Balletacademie (NBA) maakt onderdeel uit van de Amsterdamse Hogeschool voor de Kunsten. Na jarenlang op verschillende plekken in de stad gebouwen met andere disciplines gedeeld te hebben, kreeg de opleiding vorig jaar een eigen locatie: in het Amsterdamse Kauwgomballenkwartier ontwikkelde Zadelhoff Vastgoedadviseurs in samenwerking met bureau PPHP een volledig nieuw gebouw. Zodra het casco klaar was, kwam Studio RIANKNOP bij het ontwerpteam, om het interieur vorm te geven en er een passend thuis van te maken voor de studenten. “De directie van de NBA kende ons werk al”, vertelt interieurarchitect Rian Knop. “Wij zijn uiteindelijk gekozen uit een aantal partijen, vanwege onze manier van werken. We doen altijd gebruikersonderzoek, en onze conceptuele manier van ontwerpen sprak ze aan. We kijken vanuit de ruimtelijke beleving. Onze aanpak kost meer tijd, maar dankzij het gebruikersonderzoek snappen we wel precies voor wie we aan het werk zijn. We hebben veldonderzoek gedaan, lessen bijgewoond en interviews afgenomen. We hebben alle opleidingen bekeken en uitgezocht wat specifiek is aan deze academie.”

Warme wereld

Uit het onderzoek bleek dat deze klassieke danswereld toe was aan vernieuwing, met respect voor het bestaande. Knop: “De klassieke danswereld heeft hele eigen tradities. Bij de NBA wordt vastgehouden aan de traditionele benadering, maar creatief directeur Ernst Meisner is een visionair en wordt daar ook wereldwijd om bewonderd. Er mag hier gebroken worden met gevestigde uitgangspunten, en er wordt met een ruimere blik gekeken naar de traditionele man-vrouw patronen in de klassieke dans. Ik heb vooral ervaren dat het een hele positieve, warme wereld is. En dat omarmende thuis dat deze academie is, hebben we in het gebouw laten zien. De omgeving moet voedend en veilig zijn, we hebben geprobeerd om die warmte en traditionele laag aan het vrij harde casco toe te voegen. Toen ik het gebouw voor het eerst zag, vond ik het contrast met de gebruiker best groot. We hebben gezocht naar een samenspel van het ruwe casco met de zachte laag, en de warmte ingebed in het gebouw.”

Dansers

Studio RIANKNOP hield bij het interieurontwerp zoveel mogelijk rekening met de wensen van de gebruiker. De academie heeft studenten van heel verschillende leeftijden, die er een groot deel van de dag doorbrengen. De jonge dansers gaan er naar school en dansen na schooltijd in de diverse studio’s. Leerlingen van het voortgezet onderwijs maken hun huiswerk in het gebouw en bereiden zich voor op hun danslessen. De Hbo-studenten krijgen zowel hun theorie- als hun danslessen in het gebouw en ook docenten brengen veel tijd door op de academie. Knop: “We moesten voor al deze verschillende gebruikers en hun wisselende activiteiten gedurende de dag een plek creëren binnen het gebouw. Daarbij hebben we goed gekeken naar de functies die verschillende zones vervullen. Dansers werken bijna de hele dag met hun lichaam. Waar mogelijk hebben we stretchplekken en relaxzones in het ontwerp opgenomen. “

Dansers van verschillende leeftijden stimuleren en inspireren elkaar door terloopse ontmoetingen, hier is bij de inrichting rekening mee gehouden. Het centrale ontmoetingspunt op de eerste verdieping is de tribunetrap, van waar je uitkijkt over de andere verdiepingen en de studio’s. Daarnaast zijn er plekken waar in stilte gewerkt kan worden, en deels gesloten overlegplekken. Het team kan in alle rust ondersteunend werk doen in een eigen vleugel met kantoren en een docentenkamer. De kantine heeft een belangrijke rol in het gebouw: “Hier kunnen leerlingen zelf hun maaltijden opwarmen in de pantry, eten, relaxen en huiswerk maken.”

Rode loper

Voor een bijzondere opdrachtgever als de NBA met bijbehorende specifieke wensen was een nieuw te bouwen schoolgebouw noodzakelijk. Door te ontwerpen en bouwen met eerlijke en gerecyclede materialen is de milieubelasting van de nieuwbouw omlaag gebracht. Vanwege het budget, en om aan te sluiten op het stoere casco in plaats van er een decor laag op te plakken, is gekozen voor materialen die onderdeel zijn van de ruwbouw. De bouwlaag is daarbij deels de interieur laag geworden, wat voor een aanzienlijke kostenbesparing zorgde. Knop: “We hebben het door PPHP ontworpen casco omarmd en als zichtbare basis gebruikt.” Voor het interieur zijn eerlijke, tactiele materialen gebruikt. “Daarbij hebben we de traditionele theaterkleur bordeauxrood gecombineerd met klassiek ballet roze. Maar de toepassing is helemaal anders dan je zou verwachten. We streven in al onze ontwerpen naar tactiliteit, en het duurzame aspect was heel belangrijk.” Zo zijn er in het gebouw maatwerk zitelementen toegepast, die bestaan uit gerecycled bouwmateriaal op een plint van bakstenen.

Het harde gebouw vroeg om vergaande akoestische maatregelen vervolgt Knop: “De akoestiek moest perfect zijn. We hebben daarvoor heel goed kunnen samenwerken met het team van de NBA. We hebben de akoestiek niet alleen als laag toegevoegd, maar zijn ook wandpanelen met akoestische materialen gaan bouwen. Daar waar we een materiaal toevoegen, moet het ook een ruimtelijke functie hebben.” Een mooi voorbeeld hiervan is het akoestische plafond, dat in de entree als een ‘rode loper’ is uitgerold. Leerlingen en bezoekers maken zo een ‘grande entree’ passend binnen de danswereld. Deze verwelkomende uitstraling zet zich voort bij de receptie, en komt tot uiting in de letterlijk laagdrempelige ruimtes van het gebouw.

Droomopdracht

Bij het vloerenplan geven de materialisaties van de vloeren een zonering aan. De studio’s zijn voorzien van balletvloeren, voor overlegruimtes en kantoren is tapijt gekozen. In de verkeersruimtes ligt linoleum: “We hebben linoleum van Tarkett toegepast in precies de goede warme kleur. Het ging om een laatste partij, daar hebben we geluk mee gehad.” Het gebouw ontvangt door de grote ramen veel daglicht, dat zo nodig ook geweerd kan worden. “Soms hebben we in between gordijnen toegepast, als filter voor te fel daglicht.” De verlichting is niet overal gelijk, qua basisverlichting is duidelijk onderscheid gemaakt in verkeersruimten, lokalen en zalen. “In overleg met de lichtadviseur van de AHK hebben we gekeken welke soort basisverlichting voor de verschillende zones geschikt was. Wij wilden waar mogelijk meer warmte in de verlichting, ook in de TL-verlichting voor de gangen. Daarop voortbordurend kregen de kantoren en natte ruimtes prettig, functioneel licht.”

Het resultaat van deze betrokken, zorgvuldige aanpak is een interieur dat de gebruikers op het lijf geschreven is. Knop kijkt dan ook met veel voldoening terug op het project: “Door er vanaf het begin bij betrokken te zijn, hebben we er een logisch geheel van kunnen maken. Wij ontwerpen geen interieurs als een laatste sausje over het gebouw. De integratie van exterieur en interieur is heel belangrijk, fijn dat dit gelukt is. De samenwerking met het team van de NBA vond ik bijzonder positief, we waren heel welkom. Vanuit onze studio kijken we anders, dan is het heel fijn als dat ook wordt erkend. Een gebouw als dit spreekt tot de verbeelding, ik heb zelf een grote affiniteit met dans en vond het een droomopdracht. Bij sommige opdrachten is de uitkomst heel voorspelbaar. Voor dit project hebben we met het onderzoek het verschil kunnen maken. Ik vind het mooi om te zien, dat zowel team als leerlingen als gasten zich er thuis voelen. Het gebouw werkt gewoon.”

rianknop.nl

Legenda

Opdrachtgever AHK - NBA
Architect PPHP
Interieurconcept en ontwerp studio RIANKNOP
Projectontwikkelaar Zadelhoff, Maarten Feilzer

Interieurbouw Finitouch 

Vloer algemene ruimtes Tarkett
Projectmanagement R-effect
Aannemer Heijmans