Pensioenfonds PGB verzorgt de pensioenen van 440.000 mensen en beheert een vermogen van ruim € 34 miljard. Het nieuwe hoofdkantoor van PGB is gevestigd in een vijf lagen tellend pand uit 1986, het door ZZDP Architecten ontworpen ‘Atriagebouw’. De laatste gebruiker was de Vrije Universiteit, dat er kantoren en een onderwijscentrum had gevestigd. Het pand werd aangekocht door Pensioenfonds PGB voor de huisvesting van zowel het pensioenfonds als de uitvoeringsorganisatie PGB Pensioendiensten. Voor de verbouwing van het nieuwe kantoor schreef projectmanagementbureau Drees & Sommer een architectencompetitie uit, die door M+R interior architecture werd gewonnen. Speerpunten daarbij waren onder meer kantoorinnovatie, duurzaamheid en ervaring met herbestemming.
Verduurzaming bij PGB
Nadat de opdracht was verkregen, organiseerde M+R een aantal co-creatiesessies met medewerkers van PGB waarin werd geïnventariseerd wat hun wensen en ideeën waren. Pas daarna werd het programma van eisen samengesteld. “Dat maak je tegenwoordig vaker samen met de opdrachtgever en de gebruikers, en is niet meer een dik boek dat je van te voren presenteert”, aldus Hans Maréchal. Wat in het pve ook vastlag, was dat het gebouw zou moeten worden verduurzaamd en geoptimaliseerd qua energieverbruik. Hiertoe werden onder meer alle ramen, deuren en kozijnen vervangen, waardoor het gebouw nu een zeer duurzame en energiezuinige schil heeft.
Ook binnen werden tal van maatregelen ter verduurzaming getroffen. Zo werden de bestaande verlichtingsarmaturen voorzien van led en de klimaat- en luchtbehandelingsinstallaties gemoderniseerd. Ander belangrijk thema was hergebruik: verschillende materialen uit het pand werden bij de verbouwing opnieuw ingezet en de plafonds werden op veel plekken gehandhaafd. Laatste, maar zeker niet minst belangrijke onderdeel van het ontwerp was het creëren van een aangenaam interieur, waarin je goed en prettig kunt werken. Daarbij wilde de opdrachtgever een sobere en pragmatische inrichting zonder opsmuk – een pensioenfonds hoort immers wijs met geld om te gaan.
Spiraal van het leven
Het gebouw dankt zijn naam aan twee grote atria – een vierkant en een rechthoekig – die tot op de begane grond voor daglicht zorgen. “Het licht was echter lelijk en te beperkt”, stelt Maréchal, “en de atria waren rondom volledig afgesloten met een brandwerende schil van glas en bruin gebeitst hout.” M+R, dat ook betrokken was bij de realisatie van een tijdloos icoon voor Canon Production Printing, maakte in de atria op verschillende plekken openingen door delen van de schil te verwijderen. Hierdoor is er nu meer verbinding tussen de atria en de ruimtes eromheen, én tussen de verschillende verdiepingen. Op elke verdieping is een terras gemaakt, met informele zitjes, aanlandplekken en een pantry. Deze terrassen zorgen voor een natuurlijke scheiding tussen de open ontmoetingsruimtes en de werkplekgebieden, en dragen bij aan de verbinding tussen de verdiepingen.
Voor het laatste ontwierp M+R ook een tweetal sculpturale, open spiltrappen in de atria, die alle verdiepingen met een groots gebaar verbinden en de blikvangers van het gebouw zijn. “Een spiltrap symboliseert ook continuïteit”, stelt Maréchal, “en dat past goed bij PGB. Een pensioen betekent immers niet het einde, maar een nieuwe levensfase. Zo staat de trap ook voor de ‘spiraal van het leven’.” De trappen hebben houten treden en witgelakte metalen balustrades, waarin aan één kant een strook met cirkelvormige openingen van verschillende groottes is gemaakt – geïnspireerd op het logo van PGB.
Een deel van de ruiten in de wanden rond de atria was gebroken en moest worden vervangen. Hiervoor werd geen nieuw glas gekocht, maar het glas gebruikt dat vrijkwam door het maken van de terrassen aan de atria – een aanzienlijk kostenbesparing en één van de vele ingrepen waardoor het gehele project ruimschoots binnen het budget is gebleven. Maréchal: “Door deze slimme besparing konden ook de trappen worden gerealiseerd zonder dat het budget werd overschreden. Want de trappen zijn een toevoeging die echt noodzakelijk was voor een betere en efficiëntere manier van werken bij PGB.” Het hout van de wanden werd antraciet gemaakt. Ondanks de nieuwe openheid in de atria is de hoeveelheid daglicht er nog steeds bescheiden, zodat aanvullende verlichting nodig is. De ruimtes vragen eigenlijk om monumentale luchters, maar daarvoor was geen budget. Nu hangen er installaties van eenvoudige ledtubes, die even goed een sculptuurachtig effect geven.
Geborgenheid in nieuwe kantoor PGB
De linkervleugel – met het vierkante atrium – is ingericht voor ontvangst en hospitality. Direct na de entreebalie kom je in het eet-/werkcafé, een open en lichte ruimte met veel groen, waaronder planten in grote vaste bakken. Er staan hoge en lage tafels, en langs de ramen zitjes met banken en fauteuils. De zitjes staan deels op een verhoging, waarvoor jatoba-hout uit het gebouw is hergebruikt. Het losse en vaste meubilair is uitgevoerd in licht hout en groen- en geeltinten, de kleuren van het PGB-logo. Bij de uitgiftebalies liggen Portugese tegels die daar qua kleurstelling goed bij passen. Voor meer lucht en ruimte zijn hier plafondeilanden toegepast in plaats van één gesloten systeemplafond. Een van de wensen van de medewerkers was een terras bij het restaurant. De meest voor de hand liggende plek was achter het gebouw. “Maar dat is op het noorden”, zegt Maréchal. “Daarom hebben we aan de voorzijde een nieuw groot terras gemaakt, dat zweeft boven een talud. Ook het terrein rond het gebouw is door M+R ontworpen, waarbij de bestrating werd hergebruikt en tientallen vogelhuisjes rond het gebouw zijn geplaatst. “Die refereren naar de natuur en nieuw leven en ook naar geborgenheid, dat vond ik goed passen bij een pensioenfonds”, aldus Maréchal.
Rond het andere atrium is op de begane grond het vergadercentrum, met verschillende vergader-, brainstorm-, presentatie- en overlegruimtes – waaronder een ruimte waar je zit op refurbished Easy Riders van Bulo in een knalgele stoffering, die mede bijdragen aan het ‘hergebruik-gehalte’. Centraal in deze rechtervleugel bevindt zich een plek voor informeel overleg, aanlanden en flexwerken. De verschillende moderne vergaderfaciliteiten, zowel fysiek en digitaal, kunnen ook worden gebruikt door aangesloten bedrijfsverenigingen, ondernemingen en relaties van PGB.
Patchwork
Er zijn circa 350 werkplekken en er wordt flexibel gewerkt. In het nieuwe kantoor werkt ook het bestuur van Pensioenfonds PGB, dat voorheen in een ander gebouw dan de uitvoerder PGB Pensioendiensten zat. “Dat die twee nu samen in één kantoor werken is bijzonder”, zegt Maréchal, “en geeft een positief elan.” De kantoorverdiepingen zijn min of meer hetzelfde ingericht – met meer reuring in het midden en meer rust naarmate je richting de werkplekken en de buitengevel gaat. Op elke verdieping kom je binnen in een ‘huiskamer’ met lockers en pantry, en er is keuze uit tal van soorten werk- en overlegplekken – zoals stilteruimtes, teamruimtes, ‘telefooncellen’, informele overlegplekken en brainstormruimtes. De werkplekken zijn in hoogte verstelbaar en ook vergaderen kan staand – naast traditioneel zittend en zowel onsite als online. Open en gesloten ruimtes wisselen elkaar meanderend af, waardoor je overal voldoende beschutting hebt maar tegelijkertijd overzicht over de werkvloer houdt.
Ook de vloerbedekking op de kantoorverdiepingen is hergebruikt. “Maar er was niet genoeg”, zegt Maréchal, “daarom is die aangevuld met een nieuwe, duurzame vloerbedekking.” De oude en nieuwe vloerbedekking zijn als een patchwork gelegd, wat ook de diversiteit van de organisatie symboliseert: “PGB verzorgt de pensioenen van werknemers uit heel uiteenlopende sectoren, en de vloer verwijst naar die verschillende identiteiten.”
Twijgje
M+R ontwierp tevens de bewegwijzering, die aansluit op de huisstijl van PGB. In de liften hangt een bord waarop naast de verdiepingsaanduidingen een lange twijg loopt. Maréchal: “De twijg is als een metafoor voor de verschillende fasen van iemands leven, en daarmee ook van het pensioenfonds. Het begint als een zaadje dat wordt geplant, en vervolgens langzaam ontkiemt en uitgroeit.” De twijg is ook te zien in de lifthallen, waar hij door het wandvullende fotobehang loopt. De foto’s hebben op elke verdieping een andere kleurstelling uit de ‘corporate identity’ van PGB en tonen de waardes van h3et pensioenfonds: betrokken, authentiek, helder en samen. De foto’s zijn in opdracht van PGB gemaakt en door M+R gestyled. De verdiepingskleuren zijn ook mooi te zien vanuit de atria, het twijgje komt daarnaast overal in het gebouw terug in de privacyfolie op de ramen van de gesloten ruimtes, en in sommige kamers ook op de wandbekleding.
In het souterrain zijn ten slotte onder meer nog een ontspanningsruimte, stilteruimte, kolfkamer, dokterskamer, douche- en kleedkamers, en twee inpandige fietsenstallingen (voor elektrische en gewone fietsen) – PGB promoot dat medewerkers op de fiets komen. De stallingen zijn door de coronacrisis nu nog vrijwel leeg. Maréchal: “Maar dat zal hopelijk snel veranderen. Ik verwacht daarbij wel dat werken op kantoor in de toekomst vaker zal worden gecombineerd met thuis- of elders werken.” Het kantoor van PGB is er in ieder geval klaar voor. De samenwerking met de gebruikers heeft geresulteerd in een gebouw waar zij prettig en slim kunnen samenwerken, en waarin dankzij de variatie aan werkplekken altijd een plek is die past bij de werkzaamheden van dat moment. Bovendien is het ook de plek bij uitstek om elkaar te ontmoeten en relaties te ontvangen. En hoewel het afgelopen jaar heeft geleerd dat werken prima thuis kan, zullen de medewerkers hier dan ook graag komen.
www.mplusr.nl
(Tekst: Rutger van Oldenbeek – fotografie: Herman de Winter)
LEGENDA
Opdrachtgever Pensioenfonds PGB
Ontwerp M+R interior architecture; Emy Liebregts, Eva Neijens, Anuschka Maréchal, Marcel Visser, Bart Diederen, Hans Maréchal
Projectmanagement Drees & Sommer Nederland
Interieurbouw Bestra
Plaatmaterialen Finsa, Pfleiderer
Werkplekken en representatief meubilair Desque, Lensvelt (Alki, Abstracta, Bulo, Brunner, DUM Office, Hay, Leolux LX, Muuto, Pode, Sipa, Vitra, Wilkhahn)
Stoffering De Ploeg
Vloerbedekking Interface (Touch & Tones)
Systeemwanden QbiQ
Beplanting Ambius
Accessoires o.a. Cascando (kleerhangers), Elho (plantenbakken)
Sanitair o.a. Grohe, Sphinx, Geberit, Pressalit
Trappen atria Wolter Tijdink
Tegelwerk Kroon Projecten, Floorz (Portugese tegels), EQ
Buitenverlichting Trilux
Constructeur Vianen bouwadvies
Installatie adviseur Hiensch engineering
Gevels Façadis
Bouwmaterialen Jongeneel
Elektrische en werktuigbouwkundige installaties Van Dorp Installaties
Terrein inrichting en bestrating Spelt
Bouwkundig aannemer Constructif
- Bekijk ook
- http://www.mplusr.nl