In The Story of Gardening heeft Kossmanndejong alles wat we door de eeuwen heen hebben geleerd over tuinen bij elkaar gebracht in een prachtig nieuw museum. Het decor voor deze expositie is The Newt in Somerset, een van de grotere landgoederen in dit graafschap. Robert van der Linde, ontwerper bij Kossmanndejong: “De eigenaar van The Newt is al een paar jaar bezig met de herinrichting van het landgoed en de aanleg van landschappen en tuinen. In het nieuwe museum moest een expositie komen over de wereldgeschiedenis van tuinen, de basis van het tuinieren, en een aantal wereldberoemde tuinen. We hebben gepitched met twee andere bureaus, op basis van een korte briefing. Voor onze presentatie zijn we teruggegaan naar het concept van de tuin als een afgebakend stuk land dat gecultiveerd wordt, en waarin wordt gewerkt met of tegen de natuur.” De oorspronkelijke betekenis van het Engelse ‘garden’ is net als ons woord ‘tuin’ een omheinde ruimte. In Engeland zie je deze afbakening ook op grotere schaal terug in het typische coulisselandschap, met hagen die alles afschermen. “De haag, het Engelse icoon voor afbakening, houdt alles mooi bij elkaar en vormde het uitgangspunt voor ons ontwerp.”
Negen tuinen maken The Story of Gardening
Passend bij het thema begint een bezoek aan het museum al bij de wandelroute er naartoe, aldus Van der Linde: “Het museum ligt een beetje verborgen, je loopt eerst over een kronkelend pad een soort heuvel over. Eenmaal in het museum aangekomen, kun je door een vijf meter hoge glazen gevel het ‘natuurlijke’ landschap buiten zien.”
Binnen vind je het ‘gecultiveerde landschap’ met als hoofdstructuur een lange groene haag die negen tuinen omringt, en tegelijkertijd op een vanzelfsprekende manier de routing aangeeft. Bezoekers komen via openingen in de haag terecht in de tuinkamers, stuk voor stuk ‘highlights’ van een bepaalde periode of cultuur – van de klassieke oudheid tot het modernisme. Van der Linde: “Als eerste kom je in een ommuurde tuin uit Pompeï. Ook de Middeleeuwse tuin is ommuurd, een ‘hortus conclusus’. We laten twee middeleeuwse tuinen zien, de tuin van de lust en de tuin van het geloof – een kloostertuin waar geneeskrachtige kruiden gekweekt werden.” De Islamitische Oase symboliseert het paradijs op aarde, de Chinese rotstuin is een geïdealiseerd miniatuurlandschap. De formalistische, symmetrische renaissancetuin was bedoeld om te imponeren. Van der Linde: “Bij de Engelse landschapstuin stap je als bezoeker in een soort kijkdoos, waarin een panorama met tuinen aan je voorbij trekt. De modernistische tuin is gebaseerd op de ontwerpen van Mien Ruys.” Tussen de openingen naar de tuinkamers hangen Wunderkammer-achtige stalen kastjes. Ze worden van achter belicht, en bevatten gedroogde planten, afbeeldingen en objecten die verwijzen naar de planten uit verschillende periodes in de geschiedenis van het tuinieren. In de buitenwand van de haag vind je schermen met korte animaties van sleutelfiguren uit de tuingeschiedenis.
Soundscape
Aan de hoofdstructuur met de negen tuinkamers voegde Kossmanndejong, die ook verantwoordelijk was voor het interieurontwerp van het Bolidt Innovation Center, een grote hoeveelheid exhibits toe. Zo staan in de ruimte naast de haag interactieve opstellingen waar je alles te weten komt over belangrijke elementen voor het tuinieren zoals aarde, atmosfeer, seizoenen en fotosynthese, maar ook geur en kleur. Bij een ronde exhibit met delen van echte planten in blokken giethars kun je door te schuiven aan een wiel planten selecteren voor je tuin. Een grote glazen ‘stolp’ laat het (verborgen) dierenleven in een tuin zien, zowel boven- als ondergronds.
Ergens anders kun je door een soort ‘geurhoorns’ de geur opsnuiven van verschillende soorten bloemen, zoals een ontzettend stinkende plant uit de Himalaya. Van der Linde: “Een tuin ervaar je bij uitstek zintuigelijk, daarom hebben we in het museum onderscheid gemaakt tussen ‘weten’ en ‘ervaren’. Bij binnenkomst trekken bezoekers hun schoenen uit, om op sokken verder te lopen over gras, stenen en Japanse matten. Om niet af te leiden van de ervaring, wordt nergens geschreven informatie getoond. Je krijgt het verhaal te horen via een audiotour.” Afhankelijk van waar je je bevindt in het museum, krijg je passende, verdiepende informatie te horen. Bovendien ervaar je dankzij de audiotour een extra dimensie: zo heeft iedere tuin zijn eigen soundscape, compleet met vogelgeluiden en gezoem van insecten. Met een VR-bril op lijkt het alsof je rondwandelt in beroemde tuinen zoals die van Tivoli in Rome, en de tuin van Monet in Giverny. Verrassend tussen de interactieve hoogstandjes is de verzameling van tuingereedschap door de eeuwen heen, op traditionele wijze gepresenteerd.
Verhalen
Kossmanndejong maakte van de expositie een Gesammtkunstwerk en was verantwoordelijk voor het totale project, van overkoepelend concept en ontwerp tot uitwerking, bouw en inhoudsontwikkeling. Van der Linde: “We hebben samengewerkt met onder andere filmmakers, interactie- en lichtontwerpers en gespecialiseerde decorbouwers. Normaliter zitten die professies wat meer verspreid, hier lieten we die als een geconcentreerde energie samenwerken.” Aan de inhoudsontwikkeling is bijzonder veel aandacht besteed. Van der Linde: “The Newt had zelf al veel expertise in huis, bijvoorbeeld over grondsoorten.” Voor de gedetailleerde historische informatie over tuinen, cultuur en landschapsgeschiedenis deden de ontwerpers een beroep op dr. Erik de Jong. Als ARTIS-hoogleraar Cultuur, Landschap en Natuur aan de Universiteit van Amsterdam was hij de aangewezen persoon om mee samen te werken. De geslaagde combinatie van uitgebreide achtergrondinformatie en zintuigelijke beleving levert een expositie op vol verhalen over macht en idealen, geloof en liefde, cultuur en natuur. Kossmanndejong bracht deze verhalen in geuren en kleuren samen en creëerde zo, in de woorden van dr. De Jong: ‘Een ode aan alles wat een tuin zo’n heerlijke plek maakt.’
www.kossmanndejong.nl
(Tekst: Eva Vroom – fotografie: Tara Fallaux)
LEGENDA
Opdrachtgever The Newt in Somerset
Ontwerp Kossmanndejong, team: Robert van der Linde (lead), Sietske Sips, Femke Bijlsma, Roel Bolhuis, Selma Hofstra, Elise van Wolfswinkel, Alejandra Calderon, Taya Reshetnik
Inhoud en advies Dr. Erik A. De Jong, ir. Monique Wolak, Carlo Valerio
Interieurbouw en AV-hardware Kloosterboer Decor
Interaction design en productie IJsfontein Interactive Media
Film en geluidproductie Bindfilm
Printproductie Erkamp Reclame
Lichtontwerp Heinz Loopstra Lightdesign
Scriptwriting Katrien Hoekstra, Paulien Bakker
Redactie Joy Ehrlich
Illustraties Marcelle Roeper
Animaties Designers Wall Studio Kloek
Geluidsontwerp Designers Wall Studio Woth
Maquettes Made by Mistake
Beeld research Amy Morton, Carlo Valerio
- Bekijk ook
- http://www.kossmanndejong.nl