Rotterdam-Zuid, waar het Theater Zuidplein is gevestigd, heeft het lang zonder duidelijk centrum moeten doen, maar aan die tijd komt nu een einde. Onder de naam Hart van Zuid wordt het gebied rond het Zuidplein in rap tempo getransformeerd tot hotspot voor dit stadsdeel met ruim 200.000 inwoners. In samenwerking met de gemeente Rotterdam realiseren het consortium Ballast Nedam en Heijmans hier behalve het al voltooide Theater Zuidplein en Zwemcentrum Zuid onder meer het Rotterdam Convention Centre, een hotel, een bioscoop, een nieuw busstation, woningen en horeca. Ook de buitenruimte wordt aangepakt: er komt meer ruimte voor voetgangers en om te verblijven, bijvoorbeeld op het nieuwe Annie M.G. Schmidtplein naast het theater.
Gemengd publiek in Theater Zuidplein
Het nieuwe Theater Zuidplein vervangt het naastgelegen theatergebouw uit 1953 en biedt op circa 12.500 m2 ruimte aan theaterzalen, een café-restaurant en een vestiging van Bibliotheek Rotterdam. Het gebouw is ontworpen door De Zwarte Hond en als DBFM-opgave ontwikkeld en gerealiseerd door Heijmans en Ballast Nedam. De Zwarte Hond werkte voor het interieur samen met BURO M2R. Bart van Kampen, partner bij De Zwarte Hond dat ook het nieuwe cultuurcluster aan plein de Molenberg in Delfzijl ontwerpt: “Het hart van Theater Zuidplein is de grote foyer, die als ‘huiskamer voor de wijk’ van zes uur ’s ochtends tot twee uur ‘s nachts geopend is voor iedereen – eigenlijk een soort stadskamer waar van alles te doen is. Het theater ligt naast een druk OV-station, reizigers kunnen hier ’s ochtends vroeg een koffie halen en in de middag lunchen. Er wordt eten geserveerd uit alle windstreken, tegen betaalbare prijzen.”
Waar het gemiddelde Nederlandse theaterpubliek vaak erg homogeen en boven de vijftig is, heeft Theater Zuidplein een jong en gemengd publiek. Van Kampen: “Het theater zet cultuur in voor verbinding en bewustwording, bijvoorbeeld over de empowerment van de stadse en Rotterdamse cultuur. Producties worden gemaakt samen met de gemeenschap op Zuid.”
Flexibel
De Zwarte Hond had bij de bouw te maken met strenge geluidseisen, die mede bepalend waren voor het ontwerp. Van Kampen: ”Sommige woningen hier staan maar 14 meter van het theater af. Om geluidsoverlast tegen te gaan, moest de gevel heel gesloten zijn: maar 25 procent mocht glas bevatten.” De theaterzalen liggen daarom aan de kant van de metrolijn, waar het gebouw een gesloten, robuust karakter heeft. In de bakstenen gevel is de hoogte van de toneeltoren benadrukt met verticale accenten. “De toneeltoren is 25 meter hoog en heeft aan twee zijden een 3 meter brede geluidspouw. Om de zalen heen zit ook programma, om geluid te weren.”
Bij de entree en ontvangsthal, waar de meest publieke functies liggen, paste De Zwarte Hond als contrast met het baksteen een semi-transparante ‘voile’ gevel toe van geanodiseerd aluminium. Deze opengewerkte gevel zorgt zowel overdag als ’s avonds voor een bijzonder lichtspel. De hoge ontvangsthal – de foyer/huiskamer – is verdeeld in twee zones: het hoge deel is de theaterstraat, het lage deel is voor de horeca. Van Kampen: ”De foyer is flexibel te gebruiken, er kunnen ook voorstellingen en feestjes plaatsvinden. Grenzend aan de foyer is nog een zaaltje voor 100 personen, en er zijn op de verdieping studio’s die ook als VIP ruimtes kunnen fungeren. Bij grote drukte kunnen de ruimtes op de verdieping bij de foyer betrokken worden. Deze ruimte moet prettig aanvoelen voor dertig personen, maar ook voor drieduizend.”
Theaterzalen
Het publieke gebied van de foyer is antracietgrijs om het te onderscheiden van het aangrenzende theaterdeel, waar rood is toegepast. Bijzonder element vormt de travertijn keramische tegelvloer die in een visgraatpatroon is gelegd en zo een chic maar toch huiselijk karakter verleent aan de ruimte.
Via de foyer heb je toegang tot de twee theaterzalen op de begane grond: een grote zaal met 600 stoelen en een kleinere vlakke vloerzaal. De grote zaal heeft bijzondere akoestische wanden, ontworpen door Studio RAP in samenwerking met ARUP. Deze zijn opgebouwd uit 6000 driehoekige panelen van aluminium composiet, met algoritmes gepositioneerd voor een optimale akoestiek. Van Kampen: “RAP heeft het computermodel voor de geluidsberekeningen ook gebruikt om de panelen te laten snijden in de fabriek.” Doordat de panelen niet alleen het geluid maar ook het licht weerkaatsen, lijkt de wand te schitteren in ontelbare tinten rood.
De bibliotheek bevindt zich in het achterste deel van de foyer, zover mogelijk verwijderd van geluidsbronnen. Er is geen duidelijke afbakening tussen het horecagedeelte en de bibliotheek, toegangspoortjes ontbreken. Behalve via de foyer is de bibliotheek toegankelijk via een eigen entree aan de kopse kant van het Annie M.G. Schmidt-plein.
Kwaliteit
In het interieurontwerp komt de nauwe samenwerking van De Zwarte Hond met BURO M2R tot uiting. Martijn Sorée van BURO M2R: “We kregen alle ruimte om helemaal vanuit de gebruikers te ontwerpen. Vanwege het inclusieve karakter van Theater Zuidplein vonden we dat extra belangrijk. We zijn gaan interviewen en op pad gegaan om te zien hoe vergelijkbare gebouwen werken. We wilden een laagdrempelige plek maken met veel kwaliteit, waar je kunt zien en gezien worden.” BURO M2R sloot met het interieur aan op de architectuur van het gebouw, zo keert het patroon van de aluminium gevelvoile terug in de lambriseringen en de bars. Deze zijn voorzien van RGB verlichting, om aan te geven dat het serviceplekken zijn. De grote bar midden in de foyer geeft met zijn stalen flessenrek erboven een ‘grand café’ uitstraling aan de ruimte. Voor de verlichting in de foyer is samengewerkt met de theaterbelichters, uit budgettaire overwegingen maar ook omdat zij als geen ander sfeer kunnen maken met licht.
BURO M2R paste veel maatwerk meubilair toe, uit oogpunt van flexibiliteit is een groot deel mobiel. Sorée: ”Het is belangrijk dat de gebruikers het interieur naar hun hand kunnen zetten, zo zijn er podiumdelen die een tribune kunnen vormen. Voor de horeca hebben we een speciale tafel ontworpen waar blad en poten uitwisselbaar zijn. De poten zitten als een soort ‘handjes’ om het blad gevouwen.”
Bibliotheek in Theater Zuidplein
Het beperkte palet van kleuren en materialen is zeer consequent doorgevoerd en brengt rust en helderheid in het interieur. Het staal van lambriseringen en meubels geeft een stoere uitstraling. De kleur rood – meegenomen uit het geliefde oude gebouw dat inmiddels gesloopt is – zorgt voor de typische theatersfeer. Sorée: “De kleuren die we in het theater hebben toegepast zijn uitgesproken, maar niet overheersend.” De overgang tussen horecadeel en bibliotheek is vloeiend, transparante gordijnen kunnen zo nodig als afscheiding dienen. Ook in de bibliotheek kunnen gebruikers met de indeling schuiven. “De boekenkasten hebben standaard maten, maar ze zijn door een interieurbouwer gemaakt. Dankzij de diagonale opstelling blijven de zichtlijnen bewaard, het patroon van de vloer geeft daarbij richting aan.” De losse inrichting met stoelen, tapijten en lampen zorgt voor een gevoel van huiselijkheid in de grote ruimte. “We hebben veel plaatselijke verlichting toegepast om de projectschaal eruit te halen.”
BURO M2R had slechts drie maanden de tijd voor het interieur van de bibliotheek, maar creëerde desondanks een resultaat dat perfect aansluit op de overige inrichting. “Dat was fase 1, we zijn nu bezig met fase 2. Met een panel van mensen uit de wijk die informatie aandragen, willen we van de bibliotheek echt een kloppend hart maken, een plek die gaat over Zuid. Het is ook de bedoeling er meer uitwisseling ontstaat tussen activiteiten in de bibliotheek en het theater.” Dankzij deze brede programmering die inspeelt op wat er leeft in de buurt en de stad, de centrale ligging en de ruime openingstijden vervult Theater Zuidplein een belangrijke maatschappelijke rol als laagdrempelig ontmoetingscentrum. Sorée: “Het is echt een huiskamer voor Zuid geworden, waar iedereen zich welkom kan voelen.”
www.dezwartehond.nl
www.m2r.nl
(Tekst: Eva Vroom – fotografie: Scagliola Brakkee)
LEGENDA
Opdrachtgever Gemeente Rotterdam
Architect De Zwarte Hond
Interieurarchitect BURO M2R
Landschapsarchitect Karres en Brands
Interieurontwerp De Zwarte Hond, BURO M2R
Ontwerp akoestische zaal Studio RAP
Interieurbouw, maatwerk meubilair Hekker interieurbouw
Los meubilair DeVorm; FP Collection; Satelliet; Fatboy
Sfeerverlichting Tunnelma design
Vloeren Coem; Quickstep
Kleden Louis de Poortere
Gordijn Ron de Groot Theatertechniek
Kliklijsten ProXPOSE
Leveranciers bouw Schüco Nederland; Metadecor; Hunter Douglas Architectural Nederland; MD Designperforation; Acosorb; Merford; Aldowa
Constructeur Zonneveld Ingenieurs
Adviseur bouwfysica, akoestiek, brandveiligheid, licht DGMR
Adviseurs installaties E & W Dwa, Heijmans
Projectmanagement Ballast Nedam
Hoofdaannemer Ballast Nedam; Heijmans
- Bekijk ook
- http://www.dezwartehond.nl
- http://www.m2r.nl