Thuis in stadhuis IJsselstein

Het stadhuis van IJsselstein van Ben van Berkel/UN Studio uit 2000 is opgetrokken uit beton en groen getint profielglas, en heeft een rigide uitstraling, onder andere door de ritmische raampartijen. Die materialen zijn ook te zien in het hoge entreegebied, dat met de aanwezige hoeveelheid daglicht als het ware door het gebouw heen snijdt. Het entreegebied bestond voor de renovatie uit een wachtruimte met een tiental loketten en een backoffice met gesloten cellenkantoren. “De functie van het stadhuis heeft in twintig jaar echter een grote transformatie doorgemaakt”, vertelt Arjan van Koolwijk, projectmanager bij de gemeente IJsselstein. “Veel zaken kunnen tegenwoordig digitaal worden geregeld en paspoorten hoeven bijvoorbeeld nog maar eens in de tien in plaats van vijf jaar te worden vernieuwd, waardoor er veel minder loketten nodig zijn. In de loop der jaren is vanwege het op afstand zetten van uitvoerende onderdelen ook het aantal medewerkers afgenomen, waardoor er een overmaat aan kantoorruimte was.” Daarom is er inmiddels een aantal externe partijen in het gebouw getrokken, zoals de Politie en woningbouwvereniging Provides, en ook die maken gebruik van het entreegebied.

Pasteltinten

“Het was een hard en koud gebouw”, stelt Gerrit Vos van Workshop of Wonders, dat de opdracht kreeg een nieuw interieur te ontwerpen voor het entreegebied, de kantoren van de gemeente en van Providers. In samenspel met Workshop of Wonders wilde de gemeente van het entreegebied een ‘huiskamer van de stad’ maken, een plek met een laagdrempelig karakter waar de inwoners zich welkom voelen. Het budget voor de totale verbouwing was echter beperkt en een groot deel daarvan ging bovendien naar verduurzaming van het gebouw, een ander belangrijk onderdeel van de renovatie. Het dak werd voorzien van zonnepanelen en de cv-ketels werden vervangen door twee warmtepompen op het dak, die ‘s winters voor verwarming en ‘s zomers voor koeling zorgen. “Het gebouw is nu helemaal van het gas af”, weet Van Koolwijk.
Als reactie op de rigide architectuur van het gebouw ontwierp Workshop of Wonders een interieur met verzachtende, kleurrijke en warme materialen. Het entreegebied werd geheel open gemaakt en het aantal loketten werd teruggebracht naar twee. Waar vroeger de loketten waren, is nu een aangenaam wacht- en ontvangstgebied met pantry. Vos: “Het was een zware zaal met slechts één kleur – het groen van de glazen binnenwand. Daar hebben we geel als signaalkleur aan toegevoegd, plus een aantal pasteltinten.” De basis voor de pasteltinten vormt de vloerbedekking van Ege die in een deel van het entreegebied ligt, het geel komt terug in een volume met onder meer een pantry en opslagruimte. “Bij de contactmomenten hebben we hout toegevoegd, voor een warm welkom”, zegt Vos. Zo werd de bestaande receptiebalie gestript en bekleed met essen tapisdelen en ook de loketten zijn afgewerkt met hout. Een van de loketten heeft een lager deel voor mindervaliden, bij de andere zit je op kruk Aline van Ineke Hans voor Johanson Design.
Een deel van de meubelen is hergebruikt, zoals de Egg Chairs van Fritz Hansen, Fjords van Moroso en Alcove Highback Sofa’s van Vitra. Rond de fauteuils staan akoestische wanden van Palau. “Zodat ze een nieuwe context krijgen”, aldus Vos. De nieuwe producten zijn zoveel mogelijk Nederlands: centraal in de ruimte staat bijvoorbeeld zitsysteem Corals van Palau, met erachter een grote ronde tafel en stoelen van Quodes onder lamp Mrs. Q van Jacco Maris. Van Italiaanse makelij zijn de drie Cappellini Balance-mobielen, die aan het hoge plafond hangen en het vriendelijke karakter van de ruimte accentueren.

Loopbrug

Aan de buitengevel is een tiental vergaderruimten gemaakt, die zo veel mogelijk zijn voorzien van glas zodat het daglicht doordringt tot in het middengebied. Voor privacy in de kamers is er folie op de vensters aangebracht, met een door Workshop of Wonders ontworpen dessin dat precies de juiste balans tussen open- en geslotenheid geeft, en niet te veel daglicht tegenhoudt. Daarbij is het glas van de kamers wat dikker, zodat ook de akoestiek voor de privacy is gewaarborgd.
Links in de entreeruimte is een betonnen trap, “maar die ging nergens heen”, stelt Vos. “Boven was alleen een deur naar de trouwzaal, een bedompte ruimte zonder vensters.” Aan het einde van de trap maakte Workshop of Wonders – met toestemming van Ben van Berkel – een nieuwe loopbrug, met een detaillering die is gebaseerd op een trap elders in het gebouw. De trap en de brug zorgen nu met een groots gebaar voor een rechtstreekse ontsluiting tussen het entreegebied en de kantoren op de verdiepingen. De trouwzaal werd getransformeerd tot vergaderzaal en heeft nu een venster naar het entreegebied.
Vanaf de brug heb je een mooi overzicht over de ruimte, en zie je bijvoorbeeld dat de Corals-bank de vorm heeft van de plattegrond van het gebouw. “Het doet bijna Japans aan”, zegt Vos, die spreekt van een ‘volledig strategisch ontwerp’: “Door slim om te gaan met het budget, structureel wanden weg te halen, dingen te hergebruiken die konden worden hergebruikt en een paar sleutelstukken strategisch te plaatsen, hebben we met een minimaal aantal ingrepen de ruimte een totaal andere uitstraling gegeven.”

Zonering

Voor de renovatie van de kantoren van de gemeente op de eerste en tweede verdieping was in verhouding minder budget dan voor het entreegebied. Ook hier werden de meeste wanden van de cellenkantoren weggebroken zodat grote open ruimten zijn ontstaan, waarbij met een deel van de overgebleven wanden op een aantal plaatsen concentratie- en overlegruimten zijn gemaakt. Op de vloer ligt een kleurrijke vloerbedekking van Desso, die tevens zorgt voor de zonering. “We hebben verschillende voorstellen gedaan voor de kleurkeuzes”, zegt Vos, “en uiteindelijk is in workshops met de medewerkers de kleurigste variant gekozen.” Het werkplekmeubilair werd zo veel mogelijk hergebruikt, nieuw zijn de tafels met knalgele stoelen in de pantry’s – die samen met de in uitgesproken kleuren geschilderde wanden andere kleuraccenten geven. “Vroeger waren er alleen pantry’s in afgesloten ruimten, nu zijn de pantry’s centrale ontmoetingsplekken in het kantoorlandschap die collegiaal overleg bevorderen”, aldus Van Koolwijk. Zo werden ook de kantoren met slechts een paar slimme ingrepen en toevoegingen getransformeerd tot een aangename en moderne werkomgeving.

Rigoureus gebaar

Het kantoor van woningbouwvereniging Provides bevindt zich op de eerste verdieping, waar het een ruimte van ruim 600 m2 tot haar beschikking heeft. “Provides zat voorheen in een bijna antroposofisch, vriendelijk gebouw met een stijve inrichting”, weet Vos. “Het pand was echter traditioneel opgezet met gesloten kantoren en had relatief veel overmaat.” In het nieuwe kantoor was opnieuw een huiselijke uitstraling gewenst – Provides vertegenwoordigt als woningbouwvereniging wonend Nederland en de identiteit van het kantoor moest dat weerspiegelen. Daarnaast wilde Provides een flexibele manier van werken introduceren.
Om de grote open ruimte in te delen, is gebruikgemaakt van de ‘knik’ die de ruimte maakt. Vos: “Maar we hebben de oorspronkelijke plattegrond volledig ontkend en een totaal nieuwe structuur ingebouwd, een ‘architectonische vondst’. Overal waren kamers en hoeken en daar zijn we dwars doorheen gegaan.” In het midden loopt als een rigoureus gebaar de ‘sociale zone’ – herkenbaar aan de vloerbedekking van Bolon met een patroon van zeshoeken, en aan de bijzondere verlichting. Aan het begin van de zone is een pantry met een 8 m lange tafel van BuzziSpace onder lampen van Menu die kan worden gebruikt voor lunch, werk en overleg. Verderop zijn verschillende soorten zitjes voor overleg en een aanlandtafel met een hoog en laag deel waar medewerkers van het onderhoudsteam even kunnen werken. Waar de zone een knik maakt, is een als woonkamer ingerichte loungeruimte, met dezelfde bank van Palau als in het entreegebied, in een meer formele opstelling en in zwart en grijs.
Links van de sociale zone zijn gesloten overlegkamers, met meubelen en verlichting van Verner Panton. Rechts ervan is een open kantoorlandschap, met zit-/statafels van Markant op een effen vloerbedekking van Desso. In het midden is een wigvormig volume, met daarin de boardroom, lockers, een opberg- en een reproruimte. In de boardroom staat een op maat gemaakte tafel in de vormentaal van die van Verner Panton, de wanden en het plafond zijn afgewerkt met warm gebeitst eikenhout. Provides kan overigens ook gebruik maken van de vergaderruimten in het entreegebied, zodat er hier minder nodig waren en er meer ruimte is voor informele plekken. De zeshoeken van de Bolon-vloerbedekking komen terug op de deuren van de lockers en in de speciaal ontworpen plantenbakken, die ook voor visuele scheiding tussen de verschillende gebruiksruimten zorgen.
Net als in het entreegebied is het aangenaam werken en verblijven bij Provides, waarbij de warme materialen en huiselijke meubelen zorgen voor de gewenste ‘woonkamersfeer’, en de ingenieuze indeling een optimaal en efficiënt gebruik van de ruimte mogelijk maakt – met verrassende hoekjes en speelse looplijnen.

www.workshopofwonders.com

(TEKST Rutger van Oldenbeek – FOTOGRAFIE J. Rodycz)

Legenda Stadhuis IJsselstein
Opdrachtgever Gemeente IJsselstein
Projectmanager Arjan van Koolwijk
Interieurontwerp Workshop of Wonders – interieurstudio
Projectarchitecten Gerrit Vos, Toine Pennings, Erik Jan Verweij
Interieurbouw Van Assum interieurbouw
Projectinrichter Workshop of Wonders – projectinrichting
Meubelen Palau, Dum, Johanson Design, Vitra, Moroso, Fritz Hansen, Quodes, De Vorm, Abstracta
Verlichting Jacco Maris, Hay
Vloerbedekking Ege, Desso
Bouwmanagement Wd Bouwkosten advies
E en W installaties Terberg Totaal Installaties
Aannemer Bouwbedrijf De Wit BV

Legenda Provides
Opdrachtgever Provides Sociale woningbouw, IJsselstein
Interieurontwerp Workshop of Wonders – interieurstudio
Projectarchitecten Gerrit Vos, Erik Jan Verweij
Interieurbouw Van Assum interieurbouw
Projectinrichter Workshop of Wonders – projectinrichting
Werkplekmeubilair Markant, Wilkhahn
Meubelen Artek, BuzziSpace, Carl Hansen, Dum, Massproductions, Moooi, Menu, Palau, Tom Dixon, USM, Verpan
Verlichting Menu, Konsthantverk, Tom Dixon, Verpan
Vloerbedekking Bolon, Desso