'Stikstofdruk voor bedrijven blijft de komende tien jaar hoog'

De afgelopen decennia zijn er grote reducties in de uitstoot van stikstof gerealiseerd. Sinds 2015 stagneert de daling, al leiden de coronamaatregelen tijdelijk tot aanzienlijk schonere lucht. Nederland stoot structureel nog steeds te veel stikstof uit om de achteruitgang van natuurgebieden te stoppen. Op weg naar 2030 zal de uitstoot met de Europese doelstelling en mogelijke aanscherping met het advies van de Commissie Remkes nog flink moeten dalen. Alle sectoren gaan hieraan een bijdrage leveren. Per verdiende euro stoot de landbouw meer uit dan de industrie en de bouw. Als innovaties niet voldoende uitkomst bieden, dan kost stikstofreductie door krimp van de landbouwsector de Nederlandse economie het minst. Dit blijkt uit onderzoek van ING Economisch Bureau.

Nederland behoort tot de regio’s met de sterkste concentraties stikstofuitstoot in Europa en dat schaadt de natuur. De Raad van State zette in mei 2019 met het afwijzen van het Programma Aanpak Stikstofbeleid (PAS) een rem op de uitstoot. Het stikstofprobleem draait echter niet alleen om de korte termijn. Volgens de Europese stikstofnorm zal de uitstoot nog zo’n 20 procent moeten dalen ten opzichte van 2018. Half april lag de stikstofconcentratie in verschillende Nederlandse steden weliswaar meer dan 20 procent lager, maar dat is waarschijnlijk tijdelijk als gevolg van de coronamaatregelen. Om onder de kritische grens te komen voor Natura 2000-gebieden moet de uitstoot structureel met gemiddeld zo’n 50 procent omlaag. Dit jaar kijkt het kabinet naar herziening van de doelstelling voor de komende tien jaar.

Laatste jaren nauwelijks daling uitstoot stikstof

In 2018 bedroeg de totale uitstoot in Nederland zo’n 181 kiloton. Tussen 1990 en 2010 is de uitstoot met bijna 60 procent gedaald. Na 2015 is de reductie op jaarbasis nagenoeg stilgevallen, terwijl de uitstoot nog wel ruim boven de Europese norm uitkomt. En dan is het voor de Nederlandse depositie nog gunstig dat er vier keer zoveel stikstof naar het buitenland waait dan er uit het buitenland in Nederland neerslaat.

Per verdiende euro stoot de landbouw het meeste uit

Om stikstofuitstoot ook na de coronacrisis verder te kunnen reduceren is innovatie cruciaal, dit biedt ook internationaal de mogelijkheid om voorop te lopen. Of dit voldoende oplevert is onzeker. Economisch gezien is het dan interessant wat we aan de uitstoot verdienen. De landbouw stoot met 8 gram per euro toegevoegde waarde dan verreweg het meest uit. Op de tweede en derde plaats volgen de chemische industrie en de energiesector met respectievelijk 2 en 1 gram per verdiende euro. Rico Luman, sectoreconoom ING Economisch Bureau: “Stikstof terugdringen door productiebeperking in de landbouw kost daarmee macro-economisch gezien het minst.”

Beprijzing uitstoot efficiënte manier om stikstofdoel te behalen

De uitstoot van stikstof is net als bij CO₂ een zogenoemd ‘extern effect’. Economisch gezien is er veel te zeggen om dit schadelijke effect voor de natuur met de invoering van een stikstofheffing te ondervangen en daarmee de langetermijndoelen te halen. Zo bepaalt de markt waar de meest optimale reductie van stikstof plaatsvindt en dit bevordert ook innovatie voor verdere stikstofreductie op die plekken waar het economisch het meeste oplevert.