De opvangcrisis – en ook de wooncrisis – kan voor een groot deel bestreden worden door transformatie van leegstaand vastgoed, maar de regels maken het voor vastgoedeigenaren nu nog te risicovol en de herbestemmingsprocedures duren vaak jaren. Volgens de laatste schattingen van onder meer adviesbureau Capital Value loopt het woningtekort in 2024 op richting 300.000 woningen. “In 2021 stond 39 miljoen vierkante meter vastgoed leeg. Een vlugge rekensom leert dat je daar 270.000 woningen van kunt realiseren”, aldus Sebastiaan Hameleers, één van de initiatiefnemers van Gideon en ceo van Respace, het bedrijf dat eerder al aandacht vroeg voor deze problematiek door middel van een ontwerpwedstrijd.
Kern van de leegstand
De brief is een initiatief van Gideon, de beweging van koplopers in de bouw die de transitie in de sector willen versnellen. Het is binnen een dag al door meer dan honderd bedrijven en personen ondertekend, waaronder Bouwbedrijf Van Wijnen, Climate Cleanup Foundation, Maurits Groen en duurzame BN-er Harm Edens. De kern van de brief gaat over de zorgwekkende kloof tussen de miljoenen vierkante meters leegstand die ons land kent, en de immense behoefte aan betaalbare woonruimte. Trage procedures maken die kloof alsmaar groter. Als de regels voor herbestemming echter versoepeld worden, kan veel leegstaand vastgoed (zoals kantoorgebouwen, industriële hallen, kerken, en gymzalen) relatief snel worden omgebouwd naar degelijke woningen waar vluchtelingen voor korte of langere periode een thuis vinden. Daarmee wordt voorkomen dat zij onnodig lang verblijven in tenten of andere tijdelijke locaties die niet voor wonen geschikt zijn. In ons land verblijven nu al duizenden vluchtelingen in zo’n provisorisch onderkomen.
De oplossing: uitbreiding regelgeving
De inzet is dan ook: kortere procedures en het verlengen van tijdelijke huisvesting in bestaand vastgoed naar twintig jaar. De oplossing daarvoor kan gevonden worden in een reeds bestaande regelgeving. De huidige wetgeving kent in de vorm van de zogenaamde ‘kruimelgevallenregeling’ immers een goed basisinstrument voor de inzet van transformatie-oplossingen voor bestaande gebouwen. ”Een belangrijk bijkomend voordeel van deze oplossing is dat je dan ook geen panden hoeft te vorderen als overheid en daadwerkelijk kwalitatieve woonvoorraad toevoegt”, stelt Hameleers.
Aan de markt ligt het in elk geval niet: er bestaan al voldoende bouwmethodes voor transformatie van gebouwen. Al in 2020 is er samen met de toenmalige Rijksbouwmeester Floris Alkemade een duurzaam bouwsysteem ontwikkeld in opdracht van het COA, speciaal voor transformatie van bestaande panden naar humane huisvesting van asielzoekers en andere spoedzoekers.
Urgentie schreeuwt om daadkracht
Volgens Hameleers moeten we nu echt de handen ineenslaan en uit de mouwen steken: ”Al heel lang wordt er aandacht gevraagd voor het oplossen van het woningtekort en het leegstandsprobleem in Nederland. Deze vluchtelingencrisis wakkert nu de noodzaak aan om leegstaand vastgoed op een goede manier in te zetten. De markt staat in de startblokken, en we roepen nu de landelijke politiek, lokale overheden en pandeigenaren op om samen de strijd aan te gaan met de huidige inhumane situatie. De proportie ervan is zo enorm, we moeten dit nú doen! ”
Oproep: onderteken mee!
De Gideon beweging roept elke ondernemer en/of bedrijf die deze noodkreet onderschrijven op om hun brief aan de Tweede Kamer te ondertekenen op https://www.gideonstribe.nl/verhalen/noodbrief-aan-politiek en daarmee bij te dragen aan een snellere, humane opvang van vluchtelingen.