Winy Maas zwaait af als supervisor van Eindhoven

Van 2017 tot 2022 was architect, stedenbouwkundige en landschapsarchitect Winy Maas supervisor van de binnenstad van Eindhoven. Onder zijn leiding kwam er meer aandacht voor verdichting en vergroening. In de afgelopen bijna vijf jaar lanceerde hij diverse plannen, van een nieuwe Eindhovense bestrating met de Eindhovense steen en een ‘Nationaal Park Eindhoven’ tot hoogbouw op verschillende lagen: de ‘Eindhovense Laag’, de ‘Muziekberg’ en de EHV Collectie. Maas maakte als supervisor projecten van andere architecten mogelijk en zijn visie op verdichting werd de leidraad voor de toekomst. Tevens maakte hij diverse studies voor het Stadhuisplein, de vergroening en bouwplannen als de Heuvel en het Stadskantoor. Na zijn vertrek als supervisor blijven hij en MVRDV bij Eindhoven betrokken, in de vorm van projecten als De Heuvel, het Stadskantoor, de Nieuw Bergen en andere projecten.

De binnenstad van Eindhoven kampt met een aantal problemen; het centrum is dunbevolkt, slecht ingericht met weinig groen en heeft een kwalitatief onderontwikkelde openbare ruimte. In de vier jaren dat Winy Maas supervisor was van Eindhoven was zijn uitgangspunt dat elke nieuwe ontwikkeling een kwalitatieve en duurzame verbetering zou moeten vormen. Dat leidde tot verschillende, soms radicale plannen zoals het optillen van de Catharinakerk tot het veranderen van het kantoorachtige Stadhuisplein in een ‘dansplein’ om de stad aantrekkelijk en inclusief te maken, met projecties die per evenement kunnen worden aangepast.

Verdichtingsvisie Binnenstad

Een belangrijk wapenfeit van de supervisie was de Verdichtingsvisie Binnenstad. Deze visie, die eind 2020 door de gemeenteraad is aangenomen, laat zien dat alleen al door verdichting tienduizenden extra woningen kunnen worden gecreëerd. In de visie zijn twee lagen met verschillende bouwhoogtes geïntroduceerd: een Eindhovense laag waarbij tot maximaal 17 meter hoogte wordt gebouwd en de Brainport-laag, waarbij kan worden gebouwd tot 45 meter (M), 75 meter (L), 105 meter (XL) en zelfs 160 meter (XXL).

De Eindhovense collectie

Een serie architectonisch en programmatisch gevarieerde en markante objecten vormen samen de Eindhovense collectie. Een aantal is daartoe in ontwikkeling: De VDMA; het Schellensterrein; V&D en de Chicago Toren; de Hema en de Nieuwe Eindhoven, zwevend boven de stad; het smalle hoge schijfje aan de Vestdijk; de Gloeilamp, de trap en de rots aan het Schouwburgplein en het wederopbouwen van het oude raadhuisje. Het optillen van de Catherinakerk in de hemel is het uiterste symbool van de operatie.

De vergroening

Bij de Verdichtingsvisie hoort een goede openbare ruimte. Studies hiernaar leidden tot verschillende plannen voor verduurzaming, van onderdompeling van de binnenstad in groen tot de verbetering van materiaal en verlichting van bestaande straten. Concreet zijn proefvakken met een nieuwe ‘Eindhovense steen’ ingericht en is de Vestdijk getransformeerd. Tevens is het Prins Clausplein nu een parkje geworden. Ook het dak van de Eindhovense laag hoort bij dit plan om het te vergroenen en toegankelijk te maken via onder meer trappen. Deze projecten vormden het begin van een ‘Nationaal Park Eindhoven’, de herinrichting en verduurzaming van de binnenstad waarbij niet alleen op straatniveau meer groen komt, maar ook de daken kunnen worden benut voor tuinen en parken. De binnenstad wordt daarmee voller, niet alleen met mensen maar ook met bomen, struiken en planten.

Supervisie Eindhoven door Winy Maas in teken van dialoog

De vierjarige supervisie door Maas stond verder in het teken van samenwerking: met de gemeente, collega-architecten en – ontwerpers, producenten en adviesbureaus op het gebied van materialen, groen en bomen. Ook werden Eindhovenaren bij de plannen betrokken, bijvoorbeeld tijdens de workshops in verschillende edities van de Dutch Design Week. In het Architectuurcentrum Eindhoven, de Technische Universiteit en het Urban Land Institute zijn debatten georganiseerd, vaak in samenwerking met The Why Factory, de denktank van de TU Delft. Winy Maas: “Ik houd van Eindhoven en de afgelopen vier jaar heb ik veel inspiratie gehaald uit debatten en ontmoetingen met zowel voor- als tegenstanders. Dat gaat gepaard met passie en kritiek ook van mijn kant. Als je iets onverwachts presenteert, kan het er stormachtig aan toe gaan. Supervisor zijn betekent voor mij niet alleen maar vergaderen en adviseren, ik wil ook echt dingen doen. Dat was de eerste vier jaar ook de aan mij verleende opdracht. Niet alleen toezien in vergaderingen, maar ook het voeren van debatten, maken van tentoonstellingen en studies en een beperkt aantal architectuuropdrachten. Iets wat op vele plekken in de wereld ook wordt gehanteerd als invulling van het supervisorschap.
Nu die opdracht gewijzigd wordt, is het voor mij minder interessant geworden en is het beter te stoppen. Dan kan ik mij richten op projecten als De Heuvel en het Stadskantoor. Ik kijk met veel plezier terug: samen met de gemeente, Eindhovenaren en verschillende andere betrokkenen hebben we de afgelopen tijd de binnenstad naar een hoger plan getild. Het is nu aan Eindhoven om de ambities, avontuurszin en experimenteerdrift die we met zijn allen geformuleerd hebben ook echt waar te maken.”
Martijn Paulen, directeur Dutch Design Foundation: “Winy heeft de uitzonderlijke gave om je hersenpan op rek te zetten. Een mentale yoga-oefening. Wat mij betreft exact wat Eindhoven nodig had en heeft om gebaande paden en heilige huizen achter te laten. In de zoektocht naar een nieuwe identiteit gebaseerd op bestaand DNA heb je mensen als Winy nodig die de stad helpt om echt stappen voorwaarts te maken. Niet schuifelen, maar springen. Ik houd ervan!”